📚 برنامه تغذیه تکمیلی شیرخواران

ماه هفتم تا دهم - راهنمای کامل برای امتحان

🏠 خلاصه برنامه تغذیه تکمیلی

📋 درباره این برنامه
این راهنما شامل برنامه کامل تغذیه تکمیلی برای شیرخواران از ماه هفتم تا دهم می‌باشد. تمامی اطلاعات بر اساس منابع معتبر پزشکی تدوین شده و برای مطالعه و آمادگی امتحان مناسب است.
🎯 نکات مهم
• تغذیه تکمیلی بعد از ۶ ماهگی شروع می‌شود
• هر غذای جدید با فاصله ۴ تا ۵ روز معرفی می‌شود
• شروع با مقدار کم (۱ قاشق مرباخوری در روز)
• قطره آهن ۱۵ میلی‌گرم روزانه بعد از شروع تغذیه تکمیلی
• آب جوشیده سرد شده به دفعات در اختیار شیرخوار قرار دهید
📅 برنامه ماه به ماه
ماه هفتم: غلات ساده (فرنی، حریره)، سوپ اولیه با گوشت و سبزیجات
ماه هشتم: زرده تخم مرغ، پوره سبزیجات، ماست، تنوع در غلات
ماه نهم: حبوبات (عدس، ماش)، آبمیوه‌های طبیعی
ماه دهم: میوه‌های مجاز (سیب، موز)، کته نرم، ماهی آب پز

⚠️ هشدار مهم

تمامی موارد ممنوعه تا یک سالگی را حتماً مطالعه کنید. عسل به دلیل خطر بوتولیسم کاملاً ممنوع است.

📖 نکات کلی و اصول شروع تغذیه تکمیلی

⏰ زمان شروع
تغذیه تکمیلی باید بعد از ۶ ماهگی شروع شود. اگر رشد شیرخوار مناسب نباشد، می‌تواند از ۴ ماهگی آغاز گردد.
مرجع: [۲۹۷]
🥄 میزان شروع
ابتدا با مقدار کم (یک قاشق مرباخوری در روز) شروع کنید. روزانه ۱ قاشق اضافه کنید تا به ۶ قاشق مرباخوری برسد. حداکثر ۱۲ قاشق غذاخوری در هر وعده کفایت می‌کند.
مرجع: [۳۰۱]
🆕 معرفی غذاهای جدید
هر ماده غذایی جدید باید حداقل ۴ تا ۵ روز فاصله با ماده غذایی جدید قبلی داشته باشد تا حساسیت‌ها مشخص شود.
مرجع: [۳۰۱]
🌡️ غلظت غذا
در ابتدا غلظت ماده باید مشابه شیر مادر باشد و به تدریج افزایش یابد.
مرجع: [۳۰۰]
💧 آب و مکمل‌ها
بعد از شروع، آب جوشیده سرد شده به دفعات در اختیار شیرخوار قرار داده شود. قطره آهن (۱۵ میلی‌گرم روزانه) بعد از شروع تغذیه تکمیلی آغاز شده و ویتامین‌ها از بدو تولد ادامه می‌یابند. قطره‌ها باید عقب زبان ریخته شوند.
مرجع: [۳۰۲، ۳۰۳، ۲۹۶]

📅 ماه هفتم (شروع ۶ ماهگی کامل)

در این ماه، تمرکز بر روی شروع غلات ساده (آرد برنج و بادام) و سپس سوپ اولیه است.

هفته مواد غذایی توضیحات مهم
هفته اول
فرنی با آرد برنج
در وعده صبحانه یا ناهار شروع شود. روزانه ۱ قاشق مرباخوری به مقدار آن اضافه کنید.
مرجع: [۳۰۲]
هفته دوم
حریره بادام
با ۵ عدد بادام پوست گرفته، نصف قاشق مرباخوری شکر (شکر کم باشد) و یک قاشق مرباخوری آرد برنج و شیر/آب تهیه شود.
مرجع: [۳۰۳]
هفته سوم
سوپ ساده
شامل: گوشت (مرغ/بوقلمون/گوسفند/ماهی)، برنج و هویج
گوشت‌ها می‌توانند شروع شوند. سوپ باید کاملاً نرم شده باشد ولی جویدن نیز تمرین شود.
مرجع: [۳۰۴]
هفته چهارم
اضافه کردن سبزیجات به سوپ
جعفری، کرفس، کدو، لوبیا سبز و نخود سبز
هر سبزیجات جدید با فاصله چند روزه به سوپ اضافه شود. از نمک، شکر، رب، آبلیمو، ادویه، چاشنی و مواد کنسروی استفاده نشود.
مرجع: [۳۰۴]

📅 ماه هشتم (شروع ۷ ماهگی کامل)

در این ماه، تمرکز بر روی پروتئین حیوانی (زرده تخم مرغ) و تنوع بخشیدن به غلات و سبزیجات است.

هفته مواد غذایی توضیحات مهم
هفته پنجم
زرده تخم مرغ آب پز کامل
زرده باید حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کاملاً آب پز شود. شروع با مقدار خیلی کم (اندازه یک نخود) و طی ۱۰ روز به یک زرده کامل در روز برسد.
مرجع: [۳۰۵]
هفته ششم
ادامه زرده تخم مرغ
نصف زرده روزانه یا یک زرده روز درمیان
شروع سفیده تخم مرغ
(در صورت عدم سابقه آلرژی خانوادگی)
پوره سبزیجات
کدو حلوایی و سیب زمینی
پوره‌ها باید رقیق‌تر از حد معمول باشند، می‌توان با آب گوشت/مرغ و کره رقیق و لطیف شوند.
مرجع: [۳۰۵، ۳۰۶، ۳۰۷]
هفته هفتم
ماست
جو، رشته فرنگی یا بلغور گندم
به سوپ اضافه شود
ماست می‌تواند جداگانه یا همراه پوره مصرف شود. اگر رشد کودک نامناسب است، کره یا روغن مایع به سوپ اضافه شود.
مرجع: [۳۰۷]
هفته هشتم
افزایش تنوع و غلظت سوپ و پوره
میزان سوپ به تدریج تا نصف لیوان در هر وعده افزایش یابد. کودک را به مزه‌های مختلف عادت دهید.
مرجع: [۳۰۶، ۳۰۷]

📅 ماه نهم (شروع ۸ ماهگی کامل)

در این ماه، تمرکز بر روی معرفی حبوبات (منابع پروتئین گیاهی) و آبمیوه‌های طبیعی است.

هفته مواد غذایی توضیحات مهم
هفته نهم و دهم
حبوبات
عدس و ماش (ساده‌ترین حبوبات)
جوانه حبوبات
ذرت
جوانه حبوبات کیفیت پروتئینی بالاتری دارد. حبوبات باید پوست کنده و له شده باشند. می‌توان جوانه را خشک کرده و پودر آن را به سوپ اضافه کرد.
مرجع: [۳۰۸]
هفته یازدهم و دوازدهم
آبمیوه‌های طبیعی
(شروع تدریجی)
آب نارنج و لیمو تازه
(به عنوان چاشنی)
آبمیوه‌ها تا یک سالگی نباید صنعتی باشند. با ۱ قاشق مرباخوری شروع شده و به تدریج تا ۶ قاشق افزایش یابد.
مرجع: [۳۰۹]

⚠️ اولویت تغذیه در این ماه

از ماه نهم تا دوازدهم، ابتدا تغذیه تکمیلی و سپس شیر مادر داده شود.
مرجع: [۳۰۹]

📅 ماه دهم (شروع ۹ ماهگی کامل)

در این ماه، تمرکز بر روی میوه‌های مجاز و معرفی غذاهای سفره است.

هفته مواد غذایی توضیحات مهم
هفته سیزدهم و چهاردهم
میوه‌های مجاز
بهترین‌ها: سیب و موز (پوره یا رنده شده)
خرما
پوست کنده، له شده با ماست یا شیر
بیسکوییت و ماکارانی
کودک را تشویق کنید که با دست غذا را بگیرد و بخورد تا از غذا خوردن لذت ببرد.
مرجع: [۳۱۰]
هفته پانزدهم و شانزدهم
کته نرم
ماهی آب پز
(بدون پوست و تیغ)
سوپ ظهر و شب تا حداکثر ۸ قاشق مرباخوری داده شود.
مرجع: [۳۱۰]

🚫 موارد ممنوعه تا یک سالگی

لیست کامل موارد ممنوعه که باید تا پایان ۱۲ ماهگی از مصرف آن‌ها اجتناب شود:

🍯 عسل
عسل
به دلیل خطر بوتولیسم کاملاً ممنوع است
مرجع: [۳۱۱]
🥛 شیر
شیر گاو
تا ۶ ماهگی ممنوع است و بهتر است تا ۱۲ ماهگی مصرف نشود
مرجع: [۳۱۱]
🍓 میوه‌های حساسیت‌زا و ممنوعه
کیوی و خربزه
بسیار حساسیت‌زا
مرجع: [۳۱۱]
توت
احتمال آلودگی
مرجع: [۳۱۱]
⚠️ موارد خطرناک به دلیل آسپیراسیون
آلبالو و گیلاس
به دلیل هسته
مرجع: [۳۱۱]
کشمش، انگور، ذرت، سوسیس، آجیل
به دلیل سفتی
مرجع: [۳۱۱]
💨 مواد غذایی نفاخ یا مضر
نمک، نوشابه، لپه، نخود
ممنوع
مرجع: [۳۱۱]
کلم
به دلیل گواتروژن بودن
مرجع: [۳۱۱]
🥬 سبزیجات غده‌ای حاوی نیترات بالا
اسفناج، چغندر، لبو، شلغم
حاوی نیترات بالا
مرجع: [۳۱۱]
هویج
هویج به میزان کم در سوپ اشکالی ندارد
مرجع: [۳۱۱]
🌶️ سایر ممنوعیات
فلفل، شکلات، میگو، ادویه، ترشی و کنسروجات و مواد غذایی کهنه
ممنوع
مرجع: [۳۱۱]
🏭 غذاهای تجارتی
آبمیوه‌های صنعتی
ممنوع
مرجع: [۳۰۹]
سرلاک
تنها یک بار در روز خوب است، اما نباید جایگزین غذای اصلی شود
مرجع: [۳۱۲]