1. کودک ۴ ساله ای با تب بالا، سرفه، آبریزش بینی و چشم های قرمز از سه روز قبل به اورژانس آورده شده است. در معاینه دهان، لکه های سفید رنگ کوچکی روی زمینه قرمز رنگ در مقابل دندان های مولر دوم مشاهده می شود. این یافته نشانه پاتوگنومونیک کدام بیماری است و معمولاً چه زمانی ظاهر می شود؟
شرح پاسخ: یافته توصیف شده، لکه های کوپلیک (Koplik's spots) است که مشخصه و پاتوگنومونیک بیماری سرخک می باشد. این لکه ها ضایعات سفیدرنگ با قاعده قرمز هستند که در دوره پرودرومال (اولیه) بیماری، یعنی ۱ تا ۲ روز قبل از شروع بثورات ماکولوپاپولر، در مخاط دهان و مقابل دندانهای مولر دوم ظاهر شده و طی ۱۲ تا ۲۴ ساعت محو می شوند.
دوره پرودرومال سرخک با سه علامت کلاسیک "3C" شناخته می شود:
ظهور لکه های کوپلیک، تشخیص سرخک را حتی قبل از بروز راش قطعی می کند. این دوره (پرودرومال) مسری ترین فاز بیماری است.
2. در بیماری سرخک، شایع ترین عارضه و شایع ترین علت مرگ به ترتیب کدامند؟
شرح پاسخ: بر اساس متن، شایع ترین عارضه سرخک، اوتیت مدیا (عفونت گوش میانی) است که نیازمند درمان آنتی بیوتیکی می باشد. شایع ترین علت مرگ ناشی از سرخک، به ویژه در کودکان دچار سوءتغذیه، پنومونی است.
عوارض سرخک بسیار متنوع هستند. در سیستم تنفسی، اوتیت مدیا شایع ترین است اما پنومونی (چه ویروسی اولیه و چه باکتریایی ثانویه) کشنده ترین عارضه محسوب میشود. در سیستم عصبی، آنسفالیت شایع ترین عارضه حاد است، اما پان آنسفالیت اسکلروزان تحت حاد (SSPE) کشنده ترین عارضه درازمدت آن به شمار میرود.
3. کودکی با تشخیص قطعی سرخک بستری است. در بررسی آزمایشگاهی، کدام یک از یافته های زیر در شمارش کامل خون (CBC) بیمار محتمل تر است؟
شرح پاسخ: ویروس سرخک با تأثیر بر سلول های T، باعث نقص در سیستم ایمنی میشود. شایع ترین یافته های آزمایشگاهی در CBC بیمار مبتلا به سرخک شامل لنفوپنی (کاهش تعداد لنفوسیت ها) و نوتروپنی (کاهش تعداد نوتروفیل ها) است.
تأثیر سرخک بر سیستم ایمنی:
4. کدام یک از گزینه های زیر در مورد واکسن MMR (سرخک، سرخجه، اوریون) صحیح است؟
شرح پاسخ: واکسن MMR یک واکسن ترکیبی شامل ویروس های زنده ضعیف شده سرخک، سرخجه و اوریون است. برنامه واکسیناسیون کشوری شامل دو نوبت تزریق در سنین ۱۲ ماهگی و ۱۸ ماهگی می باشد.
موارد منع مصرف واکسن MMR:
5. یک کودک ۸ ساله، ۷ سال پس از ابتلا به سرخک، دچار افت تحصیلی پیشرونده، تغییرات شخصیتی و حرکات غیرارادی (میوکلونوس) شده است. محتمل ترین تشخیص چیست و مکانیسم آن کدام است؟
شرح پاسخ: علائم توصیف شده شامل افت پیشرونده عملکرد شناختی و حرکتی، سال ها پس از عفونت اولیه سرخک، مشخصه پان آنسفالیت اسکلروزان تحت حاد (SSPE) است. این بیماری یک عارضه نادر و کشنده سرخک است که به دلیل باقی ماندن و جهش ویروس در سیستم عصبی مرکزی رخ می دهد و باعث التهاب مزمن و تخریب تمام لایه های مغز می شود.
ویژگی های SSPE:
6. ترتیب صحیح ظهور بثورات جلدی (راش) در بیماری سرخک در روزهای متوالی چگونه است؟
شرح پاسخ: بثورات ماکولوپاپولر سرخک دارای الگوی انتشار مشخص سفالوکودال (Cephalocaudal) یعنی از سر به سمت پا است. این بثورات در روز اول از پشت گوش ها و محل رویش مو در ناحیه پیشانی شروع شده و به صورت و گردن گسترش می یابد. در روز دوم به تنه و دست ها می رسد و در روز سوم پاها را درگیر می کند.
ویژگی های راش سرخک:
7. ویروس سرخک از کدام خانواده ویروسی است و کدام جزء ساختاری آن مسئول بیماری زایی است؟
شرح پاسخ: بر اساس متن، ویروس عامل بیماری سرخک از خانواده پارامیکسوویریده (Paramyxoviridae) است. این ویروس دارای یک پوشش یا کپسول خارجی است که در اتصال به سلول های میزبان و بیماری زایی نقش اصلی را ایفا می کند.
ویروس سرخک یک RNA ویروس است. راه اصلی انتقال آن از طریق قطرات تنفسی (Droplet) است که هنگام سرفه یا عطسه فرد بیمار در هوا پخش میشود. ویروس از طریق دهان، بینی و ملتحمه چشم وارد بدن فرد سالم می شود.
8. بیماری سرخک یک بیماری بسیار مسری است. احتمال ابتلای یک فرد حساس (واکسن نزده و مبتلا نشده) پس از تماس با بیمار چقدر است؟
شرح پاسخ: در متن به صراحت ذکر شده است که سرخک یک بیماری بسیار مسری است و در صورت تماس یک فرد فاقد ایمنی با بیمار، احتمال ابتلا بالای ۹۰ درصد است. این میزان سرایت پذیری بالا، اهمیت واکسیناسیون همگانی را نشان می دهد.
دوره سرایت بیماری:
9. کدام یک از گزینه های زیر جزو علل ابتلا به سرخک در سنین بالا (بزرگسالی) محسوب نمی شود؟
شرح پاسخ: سه گزینه اول (عدم تزریق واکسن، ناکارآمدی واکسن و کاهش سطح ایمنی) همگی از دلایل احتمالی ابتلا به سرخک در سنین بالا هستند. در این میان، عدم تزریق واکسن شایع ترین علت است. اما گزینه "د" یعنی ایمنی مادام العمر ناشی از ابتلای طبیعی، یک عامل محافظت کننده است و علت ابتلا محسوب نمی شود. کسی که یک بار به طور طبیعی به سرخک مبتلا شود، ایمنی دائمی کسب می کند.
ایمنی در برابر سرخک:
10. در پاتوژنز بیماری سرخک، پس از ورود ویروس به بدن و تکثیر اولیه در غدد لنفاوی ناحیه ای، ویروس وارد جریان خون می شود. این مرحله چه نام دارد و مرحله بعدی آن چیست؟
شرح پاسخ: روند پاتوژنز سرخک به این صورت است:
درگیری سیستم رتیکولواندوتلیال در مرحله بین دو ویرمی می تواند منجر به علائمی مانند هپاتومگالی (بزرگی کبد) و اسپلنومگالی (بزرگی طحال) شود.
11. کودک ۵ ساله ای با تب بالا، سرفه های خشک و خشن (شبیه پارس کردن سگ) و صدای گرفته به اورژانس مراجعه کرده است. در شرح حال، سابقه ابتلا به سرخک در هفته گذشته ذکر میشود. کدام یک از عوارض تنفسی سرخک برای این بیمار محتمل تر است؟
شرح پاسخ: سرفه های خشک، خشن و پارس مانند (barking cough) به همراه صدای گرفته، علامت کلاسیک کروپ یا لارنگوتراکئوبرونشیت است. لارنژیت یکی از عوارض تنفسی سرخک است که به دلیل التهاب حنجره و راه های هوایی فوقانی رخ می دهد.
سایر عوارض تنفسی سرخک عبارتند از:
12. کدام یک از گزینه های زیر در مورد درمان سرخک صحیح است؟
شرح پاسخ: سرخک درمان ضدویروسی خاصی ندارد. اساس درمان، حمایتی و علامتی است که شامل موارد زیر می باشد:
توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای دوز ویتامین A در کودکان مبتلا به سرخک:
قرار دادن بیمار در اتاق تاریک به دلیل فتوفوبی (ترس از نور) ناشی از کونژکتیویت، به راحتی بیمار کمک می کند.
13. کودکی با تب مداوم به مدت ۶ روز، راش های پوستی، چشم های قرمز بدون ترشح، زبان توت فرنگی و تورم غدد لنفاوی گردن مراجعه کرده است. کدام تشخیص افتراقی مهم سرخک باید در این بیمار در نظر گرفته شود؟
شرح پاسخ: مجموعه علائم ذکر شده (تب بالا و مداوم بیش از ۵ روز به همراه حداقل ۴ مورد از معیارهای کونژکتیویت، تغییرات دهان، راش، تغییرات اندام ها و آدنوپاتی گردن) برای بیماری کاوازاکی بسیار مطرح است. کاوازاکی یکی از مهم ترین تشخیص های افتراقی سرخک در مرحله بثورات است.
برای مقایسه سرخک و کاوازاکی به نکات زیر توجه کنید:
14. دلیل نیاز به ایزوله کردن بیمار مبتلا به سرخک چیست و این ایزولاسیون تا چه زمانی باید ادامه یابد؟
شرح پاسخ: سرخک به شدت از طریق قطرات تنفسی مسری است. دوره سرایت بیماری از ۱-۲ روز قبل از شروع علائم تا ۴ روز پس از ظهور بثورات جلدی ادامه دارد. بنابراین، برای جلوگیری از انتقال بیماری به افراد دیگر، بیمار باید در این دوره ایزوله شود (ایزولاسیون تنفسی).
طول کل دوره بیماری حدود ۱۰ روز است (۲-۳ روز مرحله اولیه و ۶-۷ روز مرحله راش). ایزولاسیون بیمار در تمام این مدت برای کنترل شیوع بیماری حیاتی است.
15. کدام یک از ارگان های زیر جزو ارگان های هدف اصلی ویروس سرخک محسوب نمی شود؟
شرح پاسخ: بر اساس پاتوژنز بیماری، ویروس سرخک پس از ویرمی ثانویه به ارگان های هدف حمله می کند. این ارگان ها عمدتاً شامل پوست (ایجاد راش)، چشم (کونژکتیویت)، دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش هستند. سیستم عضلانی-اسکلتی هدف اصلی ویروس سرخک نیست، هرچند علائم عمومی مانند خستگی و بی حالی وجود دارد.
تظاهرات بالینی در ارگان های هدف:
16. نوزاد ۶ ماهه ای که مادرش در کودکی به سرخک مبتلا شده است، با برادر بزرگتر خود که مبتلا به سرخک است تماس نزدیک داشته است. اقدام مناسب برای این نوزاد چیست؟
شرح پاسخ: بر اساس متن، نوزادان از ۱ ماه تا ۱ سال (و به طور کلاسیک تا ۶-۹ ماهگی) به دلیل ایمنی غیرفعال انتقال یافته از مادر (آنتی بادی های IgG)، به طور نسبی در برابر سرخک محافظت می شوند. بنابراین، در این سن معمولاً نیازی به اقدام پیشگیرانه فوری نیست. واکسن MMR نیز قبل از ۱۲ ماهگی (مگر در شرایط طغیان بیماری) توصیه نمی شود زیرا آنتی بادی های مادری می توانند با پاسخ واکسن تداخل کنند.
پیشگیری پس از تماس (Post-exposure prophylaxis) برای افراد حساس:
17. کدام یک از افراد زیر منع مطلق برای دریافت واکسن MMR دارد؟
شرح پاسخ: واکسن MMR حاوی ویروس زنده ضعیف شده است و تزریق آن در دوران بارداری به دلیل خطر تئوریک برای جنین، منع مصرف مطلق دارد. گزینه "د" منع مصرف موقت است و پس از گذشت زمان لازم، فرد می تواند واکسن را دریافت کند.
مرور موارد منع مصرف:
18. علت نتایج منفی کاذب در تست پوستی توبرکولین (PPD) در بیمار مبتلا به سرخک چیست؟
شرح پاسخ: ویروس سرخک با تأثیر بر سلول های T، باعث سرکوب موقت ایمنی سلولی می شود. این پدیده آنرژی (Anergy) نام دارد و به معنای کاهش یا عدم پاسخ به آنتی ژن هایی است که فرد قبلاً به آنها حساس بوده است. تست PPD برای تشخیص عفونت سل، متکی بر پاسخ ایمنی سلولی (نوع IV) است. در نتیجه، در بیمار مبتلا به سرخک این تست ممکن است به دلیل آنرژی به طور کاذب منفی شود. این اختلال میتواند تا یک ماه پس از ابتلا ادامه یابد.
به همین دلیل، اگر فردی نیاز به انجام تست PPD دارد و اخیراً به سرخک مبتلا شده یا واکسن MMR دریافت کرده است، توصیه می شود تست ۴ تا ۶ هفته به تعویق بیفتد یا همزمان با تزریق واکسن انجام شود.
19. کدام یک از عوارض گوارشی سرخک به دلیل اسهال پایدار می تواند منجر به سوء تغذیه شود؟
شرح پاسخ: گاستروانتریت (التهاب معده و روده ها) یکی از عوارض گوارشی سرخک است که می تواند با اسهال و استفراغ همراه باشد. اگر اسهال پایدار و شدید باشد، می تواند منجر به سوءجذب، دهیدراتاسیون و تشدید سوءتغذیه در کودک شود. این موضوع یک چرخه معیوب ایجاد میکند، زیرا سوءتغذیه خود عاملی برای تشدید عوارض سرخک است.
سایر عوارض گوارشی ذکر شده در متن:
20. تشخیص بیماری سرخک در اغلب موارد بر چه اساسی است؟
شرح پاسخ: تشخیص سرخک عمدتاً بالینی است. وجود تاریخچه تماس، دوره پرودرومال مشخص با سرفه، آبریزش بینی و کونژکتیویت، به دنبال آن ظهور لکه های کوپلیک و سپس بثورات ماکولوپاپولر با الگوی انتشار سفالوکودال، برای تشخیص بالینی کافی است.
روش های تشخیصی آزمایشگاهی در موارد غیرتیپیک یا برای اهداف اپیدمیولوژیک استفاده می شوند:
21. درگیری چشمی در سرخک به صورت کراتیت (التهاب قرنیه) در کدام گروه از بیماران شایع تر است و می تواند منجر به چه عارضه ای شود؟
شرح پاسخ: کراتیت و کراتوکونژکتیویت از عوارض چشمی سرخک هستند که به ویژه در افراد مبتلا به کمبود ویتامین A شایع تر و شدیدتر هستند. این عارضه در صورت عدم درمان می تواند منجر به زخم قرنیه، اسکار و نهایتاً کوری شود. به همین دلیل تجویز ویتامین A بخش مهمی از درمان سرخک است.
ویتامین A برای حفظ سلامت اپیتلیوم قرنیه و عملکرد سیستم ایمنی ضروری است. سرخک می تواند ذخایر ویتامین A بدن را کاهش دهد و افراد مستعد را در معرض خطر عوارض چشمی قرار دهد.
22. دوره کمون (Incubation Period) بیماری سرخک، یعنی فاصله زمانی بین تماس با ویروس تا شروع اولین علائم، چقدر است؟
شرح پاسخ: در متن به وضوح اشاره شده است که دوره کمون بیماری سرخک ۹ تا ۱۲ روز است. این بدان معناست که علائم بیماری حدود یک و نیم تا دو هفته پس از تماس با فرد آلوده ظاهر می شوند.
جدول زمانی سیر بیماری سرخک به صورت متنی:
23. کدام یک از عوارض عصبی سرخک نادر بوده و محدود به درگیری نخاع است؟
شرح پاسخ: بر اساس متن، میلیت ترانسورس (التهاب عرضی نخاع) یکی از عوارض نادر سیستم عصبی مرکزی در سرخک است که درگیری آن محدود به نخاع می باشد و می تواند باعث ضعف، اختلالات حسی و مشکلات اسفنکتری شود.
مقایسه عوارض عصبی سرخک:
24. در مرحله بثورات (راش) بیماری سرخک، کدام یک از اتفاقات زیر رخ نمی دهد؟
شرح پاسخ: لکه های کوپلیک مشخصه دوره پرودرومال (اولیه) هستند و ۱ تا ۲ روز قبل از ظهور راش ظاهر شده و معمولاً با شروع راش از بین می روند. در مرحله بثورات، علائم سیستمیک مانند تب و سرفه به حداکثر شدت خود می رسند و بثورات پوستی ظاهر و منتشر می شوند.
در مرحله راش، بیمار ظاهری به شدت بیمار و "توکسیک" دارد. تب می تواند به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد برسد.
25. درگیری کبدی در سرخک معمولاً با چه یافته ای در آزمایشات همراه است؟
شرح پاسخ: هپاتیت یا درگیری کبدی یکی از عوارض سرخک است. این عارضه معمولاً خفیف و بدون زردی (Non-icteric) است و در آزمایشات به صورت افزایش سطح آنزیم های کبدی (ترانس آمینازها مانند ALT و AST) خود را نشان می دهد.
این افزایش آنزیم ها معمولاً گذرا بوده و با بهبودی بیماری به سطح نرمال باز می گردد و نیاز به درمان خاصی ندارد.
26. کدام گزینه در مورد پاکسازی بثورات سرخک صحیح است؟
شرح پاسخ: پس از طی شدن دوره بیماری، بثورات به همان ترتیبی که ظاهر شده اند (سفالوکودال) محو می شوند. این فرآیند ممکن است با تغییر رنگ پوست به صورت هایپرپیگمانتاسیون (تیره شدن موقت) و پوسته ریزی ظریف همراه باشد. نکته بسیار مهم این است که راش سرخک هیچگاه اسکار باقی نمی گذارد و معمولاً خارش ندارد.
27. تزریق واکسن MMR به کودکی که به تازگی ایمونوگلوبولین (Ig) دریافت کرده است، باید چه مدت به تعویق بیفتد؟
شرح پاسخ: بر اساس متن، افرادی که Ig دریافت کرده اند، باید تزریق واکسن MMR را تا ۳ ماه به تعویق بیندازند. دلیل این امر آن است که آنتی بادی های موجود در ایمونوگلوبولین می توانند ویروس زنده ضعیف شده واکسن را خنثی کرده و از ایجاد پاسخ ایمنی مناسب جلوگیری کنند.
فاصله زمانی لازم بین دریافت فرآورده های خونی و تزریق MMR:
28. آنسفالیت ناشی از سرخک چه ویژگی هایی دارد؟
شرح پاسخ: آنسفالیت حاد پس از سرخک، شایع ترین عارضه عصبی این بیماری است. این عارضه با علائمی مانند سفتی گردن، تب، سردرد، بی حالی و حتی کما مشخص می شود. در متن اشاره شده است که علائم این نوع آنسفالیت بازگشت پذیر هستند، هرچند در موارد شدید میتواند منجر به آسیب دائمی یا مرگ شود.
29. بیماری روزئولا اینفانتوم (Roseola Infantum) یکی از تشخیص های افتراقی سرخک است. ویژگی کلیدی که آن را از سرخک متمایز می کند چیست؟
شرح پاسخ: ویژگی کلاسیک بیماری روزئولا (که به آن بیماری ششم نیز می گویند و عامل آن هرپس ویروس انسانی ۶ است)، بروز تب بسیار بالا به مدت ۳ تا ۵ روز است. نکته تشخیصی مهم این است که به محض قطع شدن تب، بثورات ماکولوپاپولر ظاهر می شوند. در حالی که در سرخک، تب همزمان با بثورات به اوج خود می رسد.
30. علت اینکه نوزادان زیر یک سال (طبق متن) معمولاً به واکسن سرخک نیاز ندارند، چیست؟
شرح پاسخ: نوزادان از طریق جفت، آنتی بادی های IgG را از مادر دریافت می کنند. این آنتی بادی ها یک ایمنی غیرفعال موقت ایجاد می کنند که نوزاد را در ماه های اول زندگی (طبق متن ۱ ماه تا ۱ سال) در برابر سرخک محافظت می کند. به همین دلیل واکسیناسیون از ۱۲ ماهگی شروع می شود.
31. درگیری سیستم عصبی مرکزی (CNS) در سرخک می تواند با افزایش کدام یک از موارد زیر در مایع مغزی-نخاعی (CSF) همراه باشد؟
شرح پاسخ: در آنسفالیت ویروسی مانند آنسفالیت سرخک، یافته های معمول در آنالیز CSF شامل پلئوسیتوز لنفوسیتیک (افزایش تعداد لنفوسیت ها) و افزایش سطح پروتئین است. سطح گلوکز معمولاً طبیعی است.
32. در یک بیمار مبتلا به سرخک، کدام عارضه میتواند با علائم درد شکم در ربع تحتانی راست، تهوع و تب بروز کند و شبیه آپاندیسیت باشد؟
شرح پاسخ: آدنیت مزانتریک به معنای التهاب غدد لنفاوی در مزانتر (بافت نگهدارنده روده ها) است. این حالت می تواند باعث درد شکم، به خصوص در ربع تحتانی راست (RLQ) شود و علائم آن به راحتی با آپاندیسیت حاد اشتباه گرفته شود. این یکی از عوارض گوارشی سرخک است.
33. کدام گزینه بهترین توصیف برای بثورات جلدی (Exanthem) سرخک است؟
شرح پاسخ: نوع ضایعات پوستی در سرخک، ماکولوپاپولر اریتماتو است.
بنابراین، راش سرخک شامل لکه های قرمز مسطح و برجستگی های کوچک است که اغلب به هم پیوسته و نواحی وسیعی را می پوشانند.
34. کدام یک از موارد زیر جزو اقدامات درمانی حمایتی برای یک کودک مبتلا به سرخک با فتوفوبی (ترس از نور) است؟
شرح پاسخ: کونژکتیویت در سرخک می تواند باعث حساسیت شدید به نور یا فتوفوبی شود. یک اقدام حمایتی ساده و مؤثر برای افزایش راحتی بیمار، قرار دادن او در یک اتاق با نور کم یا تاریک است. این کار نیاز به درمان دارویی خاصی ندارد.
35. سندروم گیلن باره به عنوان یکی از عوارض احتمالی سرخک ذکر شده است. این سندروم کدام بخش از سیستم عصبی را درگیر می کند؟
شرح پاسخ: سندروم گیلن باره (GBS) یک پلی نوروپاتی حاد دمیلینه کننده التهابی است که اعصاب محیطی را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری معمولاً با ضعف پیشرونده و قرینه که از پاها شروع شده و بالا می رود، مشخص می شود. این سندروم می تواند به دنبال عفونت های ویروسی (از جمله سرخک) یا باکتریایی رخ دهد.
36. کودک ۳ ساله ای با تشخیص سرخک، دچار خونریزی از لثه ها و پتشی های پوستی شده است. کدام عارضه هماتولوژیک سرخک برای او مطرح است؟
شرح پاسخ: خونریزی و پتشی (نقاط ریز خونریزی زیرپوستی) از علائم کاهش تعداد پلاکت ها یا ترومبوسیتوپنی هستند. ترومبوسیتوپنی یکی از عوارض نادر اما شناخته شده سرخک است که به دلیل تخریب پلاکت ها توسط سیستم ایمنی یا سرکوب مغز استخوان رخ می دهد.
37. کدام یک از گزینه های زیر در مورد مرحله پرودروم (اولیه) سرخک صحیح است؟
شرح پاسخ: مرحله اولیه یا پرودروم سرخک ۲ تا ۳ روز طول می کشد و با علائم غیر اختصاصی شبیه سرماخوردگی شدید شامل تب، سرفه، عطسه، آبریزش بینی (کوریزا) و کونژکتیویت مشخص می شود. این دوره، مسری ترین فاز بیماری است.
38. کودکی پس از دریافت داروهای ایمونوساپرسیو (سرکوبگر ایمنی) برای درمان بیماری خود، چه مدت باید برای تزریق واکسن MMR صبر کند؟
شرح پاسخ: بر اساس متن، افرادی که داروهای ایمونوساپرسیو یا سایتوتوکسیک دریافت می کنند، به دلیل تضعیف سیستم ایمنی، نباید واکسن زنده دریافت کنند. تزریق واکسن باید حداقل تا ۳ هفته پس از قطع این داروها به تعویق بیفتد تا سیستم ایمنی فرصت بازسازی داشته باشد.
39. در پاتوژنز سرخک، ویرمی ثانویه به چه معناست؟
شرح پاسخ: پس از اینکه ویروس در ویرمی اولیه به سیستم رتیکولواندوتلیال (کبد و طحال) رسید و در آنجا تکثیر یافت، به تعداد بسیار زیاد مجدداً وارد جریان خون می شود. این مرحله که ویرمی ثانویه نام دارد، مسئول انتشار ویروس به ارگان های هدف نهایی (پوست، چشم و ...) و بروز علائم اصلی بیماری است.
40. کودکی با تب بالا و راش های پوستی مراجعه کرده است. سابقه مصرف یک داروی جدید در هفته گذشته را ذکر می کند و راش ها با خارش همراه هستند. کدام تشخیص افتراقی در مرحله راش برای او مطرح است؟
شرح پاسخ: یکی از تشخیص های افتراقی مهم برای بثورات تب دار، بثورات دارویی است. نکاتی که به نفع این تشخیص هستند شامل سابقه مصرف داروی جدید و وجود خارش است. راش سرخک معمولاً خارش ندارد.
41. چرا ایمنی ناشی از واکسن MMR معمولاً مادام العمر در نظر گرفته می شود؟
شرح پاسخ: واکسن های حاوی ویروس زنده ضعیف شده (مانند MMR) یک عفونت خفیف و کنترل شده ایجاد می کنند. این فرآیند هر دو شاخه سیستم ایمنی (ایمنی سلولی و ایمنی هومورال یا تولید آنتی بادی) را به طور مؤثری تحریک کرده و باعث ایجاد حافظه ایمونولوژیک طولانی مدت و قوی، مشابه با ابتلای طبیعی به بیماری، می شود که معمولاً مادام العمر است.
42. درگیری قلبی در سرخک چه نام دارد و اولین علامت آن می تواند چه باشد؟
شرح پاسخ: درگیری قلبی یک عارضه نادر سرخک است و به صورت میوکاردیت (التهاب عضله قلب) رخ می دهد. بر اساس یادداشت دست نویس در متن، اولین علامت میوکاردیت می تواند تاکی کاردی (افزایش ضربان قلب) نامتناسب با تب باشد.
43. کدام یک از گزینه های زیر یک معیار تشخیصی برای بیماری کاوازاکی نیست؟
شرح پاسخ: معیارهای تشخیصی کاوازاکی شامل تب بالای ۵ روز به علاوه ۴ مورد از ۵ معیار زیر است:
گزینه "ب" به دلیل ذکر "یک طرفه" و "با ترشح" اشتباه است.
44. گلومرولونفریت به عنوان یکی از عوارض بسیار نادر سرخک ذکر شده است. تظاهر بالینی اصلی این عارضه چیست؟
شرح پاسخ: گلومرولونفریت به معنای التهاب گلومرول های کلیه است. این التهاب باعث آسیب به سد فیلتراسیون کلیه شده و منجر به نشت گلبول های قرمز به داخل ادرار می شود که به آن هماچوری می گویند. در یادداشت دست نویس متن نیز به هماچوری اشاره شده است.
45. سرخک معمولاً بدون حالت ساب کلینیکال بروز می کند. این جمله به چه معناست؟
شرح پاسخ: "ساب کلینیکال" به معنای عفونتی است که علائم بالینی واضحی ایجاد نمی کند. وقتی گفته می شود سرخک معمولاً فاقد حالت ساب کلینیکال است، یعنی تقریباً تمام افرادی که به ویروس آلوده می شوند (و ایمنی ندارند)، علائم آشکار بیماری را نشان خواهند داد و عفونت بدون علامت در آن بسیار نادر است.
46. در صورتی که فردی به دلیل دریافت فرآورده های خونی نتواند واکسن MMR دریافت کند، این ممنوعیت تا چه زمانی ادامه دارد؟
شرح پاسخ: بر اساس متن، افرادی که فرآورده های خونی دریافت کرده اند، باید تزریق واکسن MMR را تا ۶ هفته به تعویق بیندازند. آنتی بادی های موجود در این فرآورده ها میتوانند اثربخشی واکسن زنده را کاهش دهند.
47. ویروس سرخک از چه طریقی باعث اختلال در عملکرد نوتروفیل ها می شود؟
شرح پاسخ: در متن ذکر شده است که ویروس سرخک علاوه بر ایجاد لنفوپنی، باعث اختلال در عملکرد نوتروفیل ها و کموتاکسی می شود. کموتاکسی فرآیندی است که طی آن سلول های ایمنی مانند نوتروفیل ها به سمت محل عفونت جذب میشوند. اختلال در این فرآیند، توانایی بدن برای مقابله با عفونت های باکتریایی ثانویه را تضعیف می کند.
48. کدام عارضه سرخک میتواند باعث فعال شدن مجدد عفونت نهفته سل شود؟
شرح پاسخ: کنترل عفونت سل نهفته در بدن، به شدت به عملکرد صحیح ایمنی با واسطه سلول (Cell-mediated immunity) و به خصوص سلول های T وابسته است. از آنجایی که سرخک باعث سرکوب عملکرد سلول های T و ایجاد حالت آنرژی می شود، می تواند منجر به فعال شدن مجدد (Reactivation) باسیل سل نهفته در بدن فرد شود.
49. چه تفاوتی بین آنسفالیت حاد سرخک و SSPE از نظر زمان بروز و پیش آگهی وجود دارد؟
شرح پاسخ: این دو عارضه عصبی از نظر زمان و ماهیت کاملاً متفاوتند:
50. کودک ۱۸ ماهه ای برای واکسیناسیون روتین مراجعه کرده است. کدام واکسن در این نوبت برای پیشگیری از سرخک به او تزریق می شود؟
شرح پاسخ: برنامه واکسیناسیون کشوری ایران برای واکسن MMR شامل دو نوبت است:
بنابراین، کودک ۱۸ ماهه نوبت دوم (یادآور) واکسن MMR را دریافت خواهد کرد.