📌 معرفی بیماری اوریون

▼

نام فارسی

اوریون

نام انگلیسی

Mumps

واکسن

MMR vaccination

شیوع بطور قابل توجهی کاهش یافته

ماهیت

بیماری ویروسی حاد

🔄 سرایت و کمون

▼

راه‌های انتقال

  • تنفسی: به ویژه ترشحات تنفسی و بزاق
  • تماس مستقیم: با فرد آلوده
  • Fomites: سطوح آلوده

دوره سرایت (Contagious Period)

شروع: 4-5 روز قبل از پاروتیتیس

پایان: 3 روز بعد از پاروتیتیس

دوره کمون (Incubation Period)

⏱️ مدت زمان: 2-3 هفته

مدت و قرنطینه

مورد مدت
مدت Parotitis معمولاً 1 هفته
قرنطینه حداقل 10 روز

🎯 ارگان‌های هدف

▼
ارگان اصلی: غدد بزاقی (Salivary Glands)

غدد بزاقی

پاروتید (Parotid)

بزرگترین غده بزاقی

57-80% موارد

زیر فکی (Submandibular)

10-15%

زیر زبانی (Sublingual)

5%

ارگان‌های دیگر

غدد دیگر: پانکراس و سایر غدد

🦠 ویروس و ایمنی

▼

مشخصات ویروس

ویژگی توضیحات
خانواده Paramyxoviridae
سروتایپ‌ها تنها یک سروتایپ

ویروس‌های مرتبط

⚠️ این ویروس‌ها هم می‌توانند Parotitis ایجاد کنند:
  • Parainfluenza
  • Coxsackie
  • Coronavirus
💡 باید در تشخیص افتراقی در نظر گرفته شوند

ایمنی

✅ نوع ایمنی: دائمی (Lifelong Immunity)
💡 نکته تشخیصی: اگر کودک چند بار Parotitis داشت، مشکوک به سایر ویروس‌ها است

🌍 اپیدمیولوژی

▼
مورد توضیحات
جنسیت هر دو جنس به طور مساوی
عوارض در پسران شایع‌تر
گروه سنی معمولاً کودکان زیر 15 سال
فصل انتهای زمستان و ابتدای بهار
گروه پرخطر افراد واکسن‌نزده
واکسن دو دوز - شیوع کاهش یافته

🔬 پاتوژنز (مکانیسم بیماری)

▼

مرحله 1: ورود ویروس

راه ورود: تنفسی (راه‌های تنفسی)

مرحله 2: استقرار در غدد لنفاوی

محل: از طریق غدد لنفاوی

مرحله 3: ورود به جریان خون

عمل: از طریق غدد لنفاوی وارد جریان خون می‌شود

مرحله 4: درگیری غدد بزاقی

محل: غدد بزاقی (Salivary Glands)

الگو: معمولاً دوطرفه (Bilateral)

ترتیب زمانی درگیری

زمان وضعیت
شروع یک‌طرفه (Unilateral)
42-84 ساعت بعد طرف دیگر درگیر می‌شود

مکانیسم فیزیکی

  • فضای درگیر: زمان درگیری پاروتید، فضای بین استخوان بول و تمپورال پر می‌شود
  • جهت رشد: سمت گوش رانده می‌شود

🩺 علائم بالینی

▼

شروع بیماری

آغاز: عفونت ویروسی
  • تب
  • کاهش اشتهایی

علائم مشخصه

⚠️ غذاهای ترش: ترشح بزاق ایجاد درد می‌کند
  • درد در ناحیه بناگوش
  • سردرد
  • علائم کوریزا
  • تب مختصر

علائم دیگر

آرتریت

درگیری مفاصل بزرگ

به ویژه زانو

راش

در برخی موارد

🦷 مجرای استنسن (Stensen's Duct)

▼

معرفی

نام فارسی

مجرای بزاق پاروتید

نام انگلیسی

Stensen's Duct

محل قرارگیری

📍 موقعیت: موازات دندان مولار دوم فوقانی

وضعیت‌های مختلف

وضعیت ویژگی‌ها
حالت نرمال نه‌چندان قابل مشاهده
در اوریون 1-2 میلیمتر قرمز و ملتهب

تشخیص افتراقی - مجرای استنسن

اوریون (Mumps)

✅ عدم خروج چرک

✅ ترشحات نرمال

Purulent Parotitis (Staph)

❌ چرک و ترشحات در مجرا

با فشار بر غده:
  • اوریون: ترشحات نرمال
  • باکتریایی: خروج چرک

🔍 مشخصات پاروتید در اوریون

▼

شرایط تشدید درد

درد شدید هنگام:
  • جویدن (Chewing)
  • غذا خوردن
  • ترشح بزاق

رشد و گسترش

ویژگی توضیحات
محدودیت رشد از بالا (استخوان زیگوماتیک) محدود می‌شود
جهت رشد به سمت پایین
گسترش تا ناحیه کلاویکل
شکل استوانه‌ای

معاینه فیزیکی

لمس (Palpation)

برخلاف آدنوپاتی: حدود نامشخص

مشاهده (Visualization)

با نگاه: بزرگی مشخص می‌شود

🩺 تشخیص

▼

تشخیص بالینی

✅ روش اصلی: بالینی و رد تشخیص افتراقی

آزمایشات تشخیصی

سرولوژی (Serology)

آنتی‌بادی

IgM و IgG

کشت ویروسی

Viral Culture

Serum Amylase

کمکی در تشخیص

منابع نمونه‌برداری

  • بزاق (Saliva)
  • مایع مغزی-نخاعی (CSF)
  • خون (Blood)
  • ادرار (Urine)

🔍 تشخیص افتراقی

▼

Parotitis های ویروسی

  • Viral parotitis: ناشی از ویروس‌های دیگر
  • Purulent parotitis: باکتریایی (Staph)

Lymphadenopathy

تفاوت: بزرگی غدد لنفاوی با حدود مشخص

Dental Abscess (آبسه دندانی)

یافته‌ها

✅ دندان پوسیده و خراب

✅ Stensen duct نرمال

Salivary Stones (سنگ غدد بزاقی)

گروه‌های پرخطر:
  • بزرگسالان
  • دیابتی‌ها
  • افراد دهیدراته (Dehydrated)

تومورها (Tumors)

  • لنفوم (Lymphoma)
  • آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma)
  • لوسمی (Leukemia)

💊 درمان

▼
⚠️ مهم: درمان ضدویروس اختصاصی وجود ندارد
⚠️ آنتی‌بیوتیک: توصیه نمی‌شود

درمان حمایتی (Supportive Care)

  • نگهدارنده و عرضی
  • بدون محدودیت غذایی (مگر اینکه نتواند جامد بخورد)
  • استراحت کامل (به ویژه در دوره بلوغ)

مدیریت آرتریت

عدم حرکت

Immobility

محدود کردن حرکت مفصل

NSAIDs

ضدالتهاب غیراستروئیدی

مدیریت اورکیت (Orchitis)

استراحت کامل

Complete Rest

NSAIDs

کاهش التهاب و درد

⚠️ عوارض اوریون

▼

🧠 Meningoencephalitis (مننژوآنسفالیت)

🚨 شایع‌ترین عارضه قبل از واکسن MMR
در ایران: شایع‌ترین علت مننژیت ویروسی قبل از MMR

زمان ظهور:

  • قبل از Parotitis
  • همزمان با Parotitis
  • بعد از Parotitis

علائم:

  • تب (Fever)
  • تحریک مننژ (Meningeal Irritation)
  • استفراغ (Vomiting)
⚠️ خطر: ممکن است اشتباه با مننژیت باکتریایی گرفته شود

یافته‌های CSF

مننژیت باکتریایی (Bacterial Meningitis)

یافته مقدار
WBC بالا (PMN)
Glucose کم
Protein بالا
Appearance کدر و چرکی

مننژیت ویروسی (Viral Meningitis)

یافته مقدار
Appearance شفاف و مانند آب
Protein بالا
WBC بالا (Lymphocytes)

مننژوآنسفالیت اوریون (Mumps Meningoencephalitis)

⚠️ ویژگی‌های خاص:
یافته مقدار
Appearance ممکن است کدر باشد
Glucose پایین
Protein بالا (نزدیک به باکتریایی)
PMN Pattern ممکن ابتدا بالا، سپس به Lymphocytes
در اوریون از ابتدا Lymphocytes
✅ پیش‌آگهی: خوشگیمانه و بدون عارضه
Sylvian Aqueduct: 1-2% احتمال Hydrocephalus

🥚 Orchitis (التهاب بیضه)

اشکال

• تنهایی

• Epididymitis تنهایی

• هر دو همزمان

شیوع

نه‌چندان شایع

ویژگی توضیحات
سن دوره بلوغ (پسران)
یک یا دوطرفه Unilateral یا Bilateral
نازایی گزارش نشده

Epididymitis

مشابه Orchitis

Ovaritis (التهاب تخمدان)

فرکانس: بسیار نادر در دختران
نازایی: گزارش نشده

🥞 Pancreatitis (پانکراتیت)

درگیری: پانکراس می‌تواند درگیر شود

علائم:

  • درد شدید شکمی
  • تشعاع درد به پشت و شانه
  • تهوع
  • استفراغ

تشخیص

Serum Amylase

مدت

3-4 روز

بهبودی

بازگشت به نرمال

❤️ Myocarditis (میوکاردیت)

ممکن است رخ دهد
  • علامت اولیه: Tachycardia (تپش قلب)
  • سایر علائم قلبی ممکن است

🦵 Arthritis (آرتریت)

مفاصل درگیر

مفاصل بزرگ

به ویژه زانو

مدت

چند روز تا 3 ماه

👂 Sensorineural Hearing Loss

⚠️ عارضه مهم و غیرقابل برگشت
ویژگی توضیحات
الگو یک‌طرفه شایع، دوطرفه ممکن
اهمیت شایع‌ترین علت ویروسی کری حسی-عصبی
برگشت‌پذیری غیرقابل برگشت

👁️ عوارض چشمی

Retinitis

علائم: تورم و درد در ناحیه dirotid

Dacryoadenitis

درگیری غدد اشکی

Optic Neuritis

افت ناگهانی بینایی

برگشت‌پذیری عوارض

✅ تمام عوارض به جز کری حسی-عصبی: برگشت‌پذیر

🤰 پیش‌آگهی (Prognosis)

به طور کلی: خوب
زنان باردار: ممکن است سقط جنین (اولین بار بارداری)
ناهنجاری‌های جنینی: گزارش نشده

💉 واکسن MMR

▼
✅ نوع واکسن: ویروس زنده ضعیف‌شده (Live Attenuated Virus)

برنامه واکسیناسیون

دوز زمان
دوز اول 18 ماهگی
دوز دوم 21 ماهگی
Catch-up 4-6 سالگی

کنتراایندیکاسیون‌ها

⚠️ ممنوع در:
  • بارداری
  • نقص ایمنی (Immunocompromised)

عوارض بعد از واکسن

علائم ممکن

• Parotitis ممکن است

• تب Low-grade

سرایت

ویروس واکسینی غیرقابل سرایت

✅ پایان راهنمای کامل اوریون (Mumps)

این راهنما شامل تمام اطلاعات ضروری اوریون است - فقط اوریون، بدون هیچ ترکیبی

موفق باشید! 🎓