نام فارسی
دیفتری
نام انگلیسی
Diphtheria
واکسن
سهگانه شامل دیفتری، کزاز و سیاه سرفه
شیوع کاهش یافته
ماهیت
بیماری باکتریایی توکسینی
📌 معرفی بیماری دیفتری
▼🦠 عامل بیماری
▼باکتری
نام: Corynebacterium diphtheriae
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| مورفولوژی | باسیل |
| رنگآمیزی گرم | گرم مثبت |
| اکسیژن | هوازی (Aerobic) |
| راه انتقال | تنفسی |
☠️ مکانیسم توکسین
▼
⚠️ عامل بیماری: توکسینی بکتریایی
عملکرد توکسین
- علائم موضعی: ایجاد میکند
- ورود به خون: وارد جریان خون میشود
عوارض مهم توکسین
Myocarditis توکسیک
التهاب قلبی
بسیار خطرناک
Neuropathy توکسیک
آسیب عصبی
فلج اعصاب
مکانیسم سلولی
1. توکسین باعث مهار سنتز پروتئین در سلول میشود
2. نکروز و تخریب سلول و بافتی ایجاد میکند
3. تغییر رنگ بافت به خاکستری
⏱️ دوره کمون
▼
مدت: 2-5 روز
💡 نکته: کوتاهتر از بیماریهای ویروسی
🔄 سرایت
▼
مشابه: Streptococcal pharyngitis
منبع سرایت
- بیماران دارای علائم
- ناقلها (Carriers)
عارضه موضعی
Exudate: ترشحات موضعی
🔬 پاتوفیزیولوژی
▼1. توکسین وارد سلولها میشود
اثر: مهار سنتز پروتئین
2. نکروز و تخریب سلول و بافتی
3. تغییر رنگ بافت به خاکستری
🎭 Pseudomembrane (غشای کاذب)
▼
⚠️ مشخصه اصلی دیفتری
ترکیبات Pseudomembrane
Dense necrotic coagulum شامل:
- Organisms: باکتریها
- Epithelial cells: سلولهای اپیتلیال
- Fibrin: فیبرین
- Leukocytes: گلبولهای سفید
- Erythrocytes: گلبولهای قرمز
ویژگیهای ظاهری
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| رنگ | Gray-brown (خاکستری-قهوهای) |
| چسبندگی | Adherent (چسبیده) |
| برداشت | Difficult removal (سخت) |
تشخیص افتراقی - Pseudomembrane
دیفتری
❌ قابل برداشت نیست
🔴 بافت تخریبشده
⚫ Gray-brown
Streptococcal
✅ Exudate قابل برداشت
✅ راحت برداشته میشود
🌍 اپیدمیولوژی دیفتری
▼توزیع جغرافیایی
- آسیا
- آفریقا
- آمریکای قائم
- کانادا
- برخی کشورهای جنوب اروپا
محل درگیری
| محل | درصد/شیوع |
|---|---|
| حلق (Pharyngeal) | 49% - شایعترین |
| بینی (Nasal) | نادر |
| حنجره (Laryngeal) | نادر |
| پوست (Cutaneous) | بسیار نادر |
| ژنیتال | بسیار نادر |
| چشم | بسیار نادر |
💡 نکته مهم: در تمام انواع Pseudomembrane مشاهده میشود
🩺 انواع بالینی دیفتری
▼🔵 1. Nasal Diphtheria (دیفتری بینی)
علائم
• آبریزش بینی
• گرفتگی بینی
• Pseudomembrane در بینی
تب
معمولاً تب بالا ندارد
🔴 2. Pharyngeal Diphtheria (دیفتری حلقی) - شایعترین
⚠️ شایعترین نوع (49%)
تب
تب بسیار کم یا ندارد
در کمتر از نیمی از موارد
در کمتر از نیمی از موارد
علائم
- گلودرد شدید
- خشکی گلو
- گرفتگی صدا
- خشونت صدا
- دیسفاژی (مشکل بلع)
- ضعف
- بیاشتهایی
یافته کلیدی: Pseudomembrane مشاهده میشود
تشخیص افتراقی با Streptococcal
دیفتری
🌡️ تب نیست یا کم
⚫ Gray-brown pseudomembrane
❌ قابل برداشت نیست
Streptococcal
🌡️ تب 14-40 درجه
⚪ Exudate
✅ قابل برداشت
⚠️ 3. Laryngeal/Respiratory Diphtheria
🚨 اورژانس - تهدید راه هوایی
عوارض
- Airway narrowing: باریک شدن راه هوایی
- Pressure on airway: فشار بر راه هوایی
- نیاز به Intubation یا Tracheostomy
🦬 4. Buffalo Neck
شبیه اورومن (Mumps-like)
ظاهر
Cylindrical یا Buffalo neck
گردن متورم و متغیر شکل
🔶 5. Cutaneous Diphtheria (دیفتری پوستی)
نادر
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| زخم | Wound با pseudomembrane |
| برداشت | دشوار (Difficult) |
| نوع عفونت | Non-progressive |
| زخم | Superficial ulcer |
| رنگ | Gray-brown membrane |
Nontoxigenic Sites
- Ear: Otitis externa
- Conjunctivitis
- Vulvovaginitis
- Septicemia (نادر)
- Endocarditis
🩺 تشخیص دیفتری
▼روشهای تشخیصی
- Throat swab: سواپ از گلو
- Toxin type identification: شناسایی نوع توکسین
- Antitoxin antibody measurement: اندازهگیری آنتیبادی ضد توکسین
🔍 تشخیص افتراقی دیفتری
▼بیماریهای مشابه
- Streptococcal pharyngitis
- Epstein-Barr (EBV)
- Angina vincenti (anaerobic)
- Influenza infections
- Jugular vein thrombosis
- Epiglottitis
- Tracheitis
- Laryngotracheobronchitis
💊 درمان دیفتری
▼آنتیبیوتیکها (علتی)
✅ مؤثر بر باکتری
Erythromycin
انتخاب اول
Penicillin
انتخاب دوم
Antitoxin (ضد توکسین)
⚠️ عللی - زهرآگین توکسین
برای خنثی کردن توکسین باکتری
درمان نگهدارنده (Supportive)
- واکسیناسیون کامل (دو دوز)
- مراقبتهای حمایتی
⚠️ عوارض دیفتری
▼❤️ Myocarditis Toxica (میوکاردیت توکسیک)
⚠️ عارضه بسیار خطرناک توکسین
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| علت | توکسین باکتری |
| فراوانی | 10-25% بیماران |
| مرگ & میر | 50-60% موارد |
| زمان بروز | 2-3 هفته بعد از ابتلا |
⚠️ علامت مهم: تاکیکاردی بدون علت
(بیمار تب ندارد، عفونت دیگری ندارد)
(بیمار تب ندارد، عفونت دیگری ندارد)
تغییرات ECG
- ST و T wave changes
- علائم نکروز
پیشآگهی
معمولاً حمایتی است
بهبودی
اگر زنده بماند قلب بازمیگردد
🧠 Neuropathy Toxica (نوروپاتی توکسیک)
⚠️ آسیب عصبی ناشی از توکسین
اعصاب شایع درگیر
- Palatal/velar nerve: عصب کام
- Oculomotor nerve: عصب حرکتی چشم
🔴 Palatal Paralysis (فلج کام)
Unilateral (یکطرفه)
• Dysphonia (اختلال صدا)
• Difficulty swallowing (اشکال بلع)
Bilateral (دوطرفه)
Aspiration risk
• خطر آسپیراسیون پنومونی
⏱️ زمانبندی عوارض عصبی
| زمان | عارضه |
|---|---|
| هفته 5 | Cranial nerves - oculomotor، ciliary paralysis |
| 10 روز - 3 ماه | Peripheral neuropathy |
| C3-C5 | Diaphragm paralysis (فلج دیافراگم) |
Vasomotor dysfunction: اختلال عملکرد عروقی-حرکتی ممکن است
معاینه فیزیکی
- Difficulty swallowing: اشکال بلع
- Gag reflex dysfunction: اختلال رفلکس گگ
- Tongue deviation: انحراف زبان به سمت مخالف (در یکطرفه)
- No deviation: بدون انحراف در دوطرفه
💉 پیشگیری و واکسن دیفتری
▼واکسن ثلاث
✅ نوع: Toxoid (نه ویروس زنده)
محتوی: دیفتری، کزاز، سیاه سرفه
کارآیی واکسن
✅ اثربخشی: 80-90% جلوگیری از ابتلا
برنامه واکسیناسیون
| دوز | سن |
|---|---|
| دوز 1 | 2 ماهگی |
| دوز 2 | 4 ماهگی |
| دوز 3 | 6 ماهگی |
| Booster | بعداً |
ایمنی مادری
👶 اگر مادر واکسنیافته: نوزاد ایمن است
⚠️ ایمنی مادری: دائمی نیست
✅ ایمنی واکسن: بیشتر از بیماری
کنتراایندیکاسیونها
✅ بدون منع: در نقص ایمنی و بارداری
چون Toxoid است (نه زنده)
👥 مدیریت تماسها
▼
⚠️ افراد در معرض تماس:
قرنطینه
تماسها باید قرنطینه شوند
پروفیلاکسی
آنتیبیوتیک
Erythromycin یا
Penicillin
واکسن
یک دوز
🦠 مدیریت ناقلین (Carriers)
▼پس از بهبودی
Throat culture انجام شود
کشت منفی
✅ فرد آزاد است
کشت مثبت - ناقل
⚠️ فرد ناقل محسوب میشود
اقدامات
- Isolated شود: جداسازی
- Antibiotic prophylaxis
- تا دو کشت متوالی منفی (42 ساعت فاصله)
اگر هنوز مثبت
تغییر آنتیبیوتیک
نفوذ بهتر
Better tissue penetration
داروی انتخابی
Rifampicin
💉 انواع واکسن دیفتری
▼واکسن سهگانه (Triple)
DTP
دیفتری، کزاز، سیاه سرفه
در ایران
DTap
در سایر کشورها
واکسنهای دوگانه (Dual)
| واکسن | سن | توضیحات |
|---|---|---|
| dT | بالای 7 سال | برای بزرگسالان |
| DT | زیر 7 سال | دوز بیشتر از بزرگسالان |
نوع واکسن
✅ Toxoid: نه زنده
✅ بدون contraindication: در نقص ایمنی و بارداری
✅ پایان راهنمای کامل دیفتری (Diphtheria)
این راهنما شامل تمام اطلاعات ضروری دیفتری است - فقط دیفتری، بدون هیع ترکیبی
موفق باشید! 🎓