1. خانمی ۲۵ ساله و باردار در هفته ۲۰ بارداری، در باغچه منزل دچار زخم عمیق با یک میخ زنگزده میشود. آخرین نوبت واکسن کزاز وی ۱۲ سال قبل بوده است. اقدام مناسب برای این بیمار کدام است؟
شرح پاسخ: این بیمار دچار یک زخم ماژور (عمیق و آلوده) شده و سابقه واكسيناسيون او ناقص است (بیش از ۱۰ سال از آخرین دوز گذشته). طبق دستورالعمل، در موارد زخم ماژور و سابقه واکسیناسیون نامعلوم یا ناقص، باید هم واکسن توکسوئید کزاز و هم ایمونوگلوبولین ضد کزاز (TIG) تزریق شود. واکسن کزاز در بارداری و نقص ایمنی منعی ندارد.
ایمونوگلوبولین (TIG) فقط برای زخمهای ماژور در افرادی که واکسن نزدهاند یا سابقه نامعلوم دارند، استفاده میشود. بارداری و شیردهی منعی برای تزریق واکسن کزاز و TIG ندارند.
2. مکانیسم اصلی اثر توکسین تتانواسپاسمین که توسط کلستریدیوم تتانی تولید میشود، چیست؟
شرح پاسخ: سم کزاز (تتانواسپاسمین) با اثر بر روی نورونهای مهاری در شاخ قدامی نخاع، از آزادسازی نروترانسمیترهای مهاری (گابا و گلایسین) جلوگیری میکند. این امر منجر به حذف اثر مهاری بر روی آلفا موتورونها شده و باعث انقباض و اسپاسم مداوم عضلات میشود.
3. نوزادی ۱۰ روزه که در منزل و با شرایط غیر استریل متولد شده، با علائم ناتوانی در شیر خوردن، سفتی عمومی بدن و اسپاسم در پاسخ به صدا مراجعه کرده است. محتملترین تشخیص کدام است؟
شرح پاسخ: شرح حال تولد غیر استریل، سن نوزاد (دوره کمون کوتاه حدود ۱۰ روز) و علائم کلاسیک هایپرتونی، ناتوانی در مکیدن و اسپاسمهای تحریکی، به شدت مطرحکننده کزاز نوزادی است. این نوع کزاز کوتاهترین دوره کمون و بدترین پروگنوز را دارد و علت اصلی آن، آلودگی بند ناف در زمان تولد است.
4. کدام یک از زخم های زیر به عنوان زخم "مینور" یا جزئی برای پروفیلاکسی کزاز در نظر گرفته میشود؟
شرح پاسخ: زخمهای ماژور شامل زخمهای آلوده به خاک، مدفوع، بزاق، زخمهای نافذ، لهشدگی، سوختگی، یخزدگی و زخمهای عمیق عضلانی هستند. در مقابل، زخمهای مینور، زخمهای تمیز و سطحی هستند که در گزینهها، خراشیدگی سطحی با خار گل در این دسته قرار میگیرد.
5. یک بیمار مبتلا به کزاز شدید پس از طی دوره درمان و بهبودی کامل، از بیمارستان ترخیص میشود. توصیه صحیح در مورد واکسیناسیون کزاز برای این فرد چیست؟
شرح پاسخ: ابتلا به بیماری کزاز ایمنی محافظتکننده و طولانیمدت ایجاد نمیکند، زیرا مقدار توکسینی که برای ایجاد بیماری لازم است، برای تحریک یک پاسخ ایمنی قوی و پایدار کافی نیست. بنابراین، تمام بیمارانی که از کزاز جان سالم به در میبرند، باید یک دوره کامل واکسیناسیون را دریافت کنند.
بیماری کزاز ایمنی نمیدهد. اگر فرد کزاز گرفت، باید دوباره واکسن بزند.
6. کدام یک از علائم زیر در مراحل اولیه بیماری کزاز مشاهده نمیشود؟
شرح پاسخ: یکی از ویژگیهای بالینی مهم کزاز این است که بیمار علیرغم اسپاسمهای شدید و دردناک، کاملاً هوشیار است. کاهش سطح هوشیاری جزو علائم کزاز نیست، مگر اینکه عوارضی مانند هیپوکسی ناشی از اسپاسم حنجره رخ دهد. علائم اولیه معمولاً عضلات سر و گردن را درگیر میکنند و شامل تریسموس، خنده شیطانی و سفتی گردن (رتروکولیس) است.
7. "Spatula test" یک مانور تشخیصی در بالین بیمار مشکوک به کزاز است. پاسخ طبیعی و پاسخ بیمار مبتلا به کزاز به این تست به ترتیب چگونه است؟
شرح پاسخ: در فرد سالم، تماس آبسلانگ (spatula) با دیواره خلفی حلق باعث تحریک رفلکس گگ (Gag reflex) و عقب کشیدن سر میشود. اما در بیمار مبتلا به کزاز، این تحریک منجر به اسپاسم رفلکسی عضلات جونده (مخصوصاً ماستر) شده و بیمار آبسلانگ را محکم گاز میگیرد و دهان خود را میبندد.
این تست یک روش ساده و کاربردی برای کمک به تشخیص کزاز در بالین بیمار است، به خصوص در مواردی که شک بالینی وجود دارد.
8. کدام یک از آنتیبیوتیکهای زیر به عنوان خط اول درمان برای ریشهکن کردن باکتری کلستریدیوم تتانی در بدن بیمار توصیه میشود؟
شرح پاسخ: طبق متن، بهترین درمان آنتیبیوتیکی پنیسیلین و پس از آن مترونیدازول است. هدف از تجویز آنتیبیوتیک، از بین بردن فرم رویشی باکتری است که در محل زخم در حال تولید توکسین است.
درمان کزاز شامل چند بخش است:
9. بیماری کزاز در کدام مرحله از سیر خود وارد فاز "پلاتو" میشود که طی آن بیمار نیازمند مراقبتهای ویژه مانند انتوباسیون و سوندگذاری است؟
شرح پاسخ: سیر بیماری کزاز به این صورت توصیف شده است که ۱ ماه اول سیر پیشرونده دارد و علائم تشدید میشوند. پس از آن، بیمار وارد یک فاز پلاتو در ماههای دوم و سوم میشود که در این مرحله وضعیت بیمار تثبیت شده اما همچنان شدید است و به مراقبتهای حمایتی گستردهای مانند لوله تراشه، لوله معده (NG tube) و سوند ادراری نیاز دارد.
سیر بیماری:
10. کدام یک از عوامل زیر با پیشآگهی (پروگنوز) بدتر در بیماری کزاز همراه است؟
شرح پاسخ: یک قانون کلی در کزاز وجود دارد: هرچه دوره کمون (فاصله بین ورود میکروب تا شروع علائم) کوتاهتر باشد، پروگنوز بیماری بدتر است. کوتاهترین دوره کمون در کزاز نوزادی (حدود ۱۰ روز) دیده میشود که بدترین پروگنوز را نیز دارد. همچنین، نزدیکی زخم به سیستم عصبی مرکزی (CNS) و کوتاهتر بودن عضله درگیر نیز پروگنوز را بدتر میکند.
عوامل پروگنوز بد در کزاز:
11. مردی ۴۰ ساله با یک زخم ماژور و آلوده به اورژانس مراجعه میکند. بیمار بیهوش است و همراهان او هیچ اطلاعی از سابقه واکسیناسیون وی ندارند. اقدام صحیح کدام است؟
شرح پاسخ: طبق متن، فردی که وضعیت واکسیناسیون او نامعلوم است و هوشیار نیست، در گروه "واکسن نزده" قرار میگیرد. برای یک زخم ماژور در فردی با سابقه واکسیناسیون نامعلوم یا ناقص، باید هم واکسن و هم ایمونوگلوبولین تزریق شود.
قانون مدیریت زخم:
12. کدام یک از ویژگیهای باکتری Clostridium tetani به آن اجازه میدهد تا برای مدتهای طولانی در خاک یا بدن به صورت غیرفعال باقی بماند؟
شرح پاسخ: کلستریدیوم تتانی یک باکتری اسپوردار (Spore forming) است. اسپورها یا هاگها فرمهای بسیار مقاومی از باکتری هستند که میتوانند شرایط نامساعد محیطی مانند خشکی، حرارت و نبود مواد غذایی را برای سالها تحمل کنند و در شرایط مناسب مجدداً به فرم فعال و بیماریزا تبدیل شوند. به همین دلیل دوره کمون بیماری میتواند از چند روز تا چند سال متغیر باشد.
ویژگیهای C. tetani:
13. میزان مورتالیتی (مرگ و میر) گزارش شده برای بیماری کزاز در متن چند درصد ذکر شده است؟
شرح پاسخ: در متن به وضوح ذکر شده است که "مورتالیتی در ۴۵٪ از موارد بیماری گزارش شده است". این آمار بالا نشاندهنده شدت و خطرناک بودن این بیماری حتی با وجود درمانهای مدرن است.
میزان مرگ و میر بالای کزاز اهمیت واکسیناسیون منظم و مدیریت صحیح زخمها را نشان میدهد.
14. بیماری که واکسیناسیون کامل کزاز را دریافت کرده (حداقل ۳ دوز) و آخرین نوبت واکسن خود را ۶ سال پیش تزریق کرده است، دچار یک زخم ماژور میشود. اقدام مناسب برای وی چیست؟
شرح پاسخ: طبق دستورالعمل ارائه شده در متن، برای فردی با واکسیناسیون کامل که دچار زخم ماژور شده، اگر بیش از ۵ سال از آخرین دوز واکسن گذشته باشد، باید یک دوز واکسن یادآور تزریق شود. اما نیازی به TIG نیست زیرا بیمار ایمنی پایه را دارد.
خلاصه مدیریت زخم در فرد با واکسیناسیون کامل:
15. کدام یک از موارد زیر به عنوان یکی از عوارض شایع اسپاسمهای شدید عضلانی در کزاز ذکر شده است؟
شرح پاسخ: انقباضات و اسپاسمهای بسیار شدید و تونیک عضلات در کزاز میتواند آنقدر قوی باشد که منجر به عوارض مکانیکی مانند شکستگی استخوانها (مثلاً مهرهها) و دررفتگی مفاصل، به خصوص مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ) شود.
عوارض كزاز:
16. در متن ذکر شده که ابتلا به کزاز و مرگ و میر ناشی از آن در خانمها بیشتر است. دلیل این امر چیست؟
شرح پاسخ: متن به این نکته اشاره میکند که واکسن کزاز در پسران هنگام سربازی به صورت اجباری تزریق و تمدید میشود، اما چنین اجباری برای دختران وجود ندارد. این شکاف در پوشش واکسیناسیون باعث میشود خانمها در سنین بزرگسالی بیشتر در معرض خطر ابتلا و مرگ ناشی از کزاز باشند.
این موضوع اهمیت توجه به برنامه واکسیناسیون بزرگسالان را برای هر دو جنس نشان میدهد و یادآور میشود که واکسن کزاز باید هر ۱۰ سال یکبار تمدید شود.
17. "خنده شیطانی" یا Risus Sardonicus که در بیماران مبتلا به کزاز دیده میشود، ناشی از اسپاسم کدام گروه از عضلات است؟
شرح پاسخ: Risus Sardonicus یک علامت کلاسیک کزاز است که به دلیل اسپاسم پایدار عضلات صورت ایجاد میشود. در این حالت، گوشههای لب به طرفین و بالا کشیده شده و ابروها بالا میروند و چهرهای شبیه به یک پوزخند یا خنده ثابت و ترسناک به بیمار میدهد.
این علامت به همراه تریسموس (قفل شدن فک) از اولین نشانههای کزاز است که عضلات سر و صورت را درگیر میکند.
18. طبق متن، علاوه بر پنیسیلین، کدام آنتیبیوتیک دیگر به عنوان گزینه درمانی برای کزاز مطرح است؟
شرح پاسخ: در بخش درمان به وضوح ذکر شده است که "بهترین پنی سیلین و بعد مترونیدازول است". مترونیدازول یک انتخاب عالی برای عفونتهای بیهوازی مانند کزاز است و برخی مطالعات حتی آن را به دلیل نداشتن اثرات مهاری مشابه گابا (برخلاف پنیسیلین) ارجح میدانند.
هر دو داروی پنیسیلین و مترونیدازول بر روی باکتریهای بیهوازی مانند کلستریدیوم تتانی موثر هستند.
19. فردی با سابقه واکسیناسیون نامعلوم دچار یک زخم مینور و تمیز (مانند بریدگی سطحی با کاغذ) شده است. اقدام مناسب برای وی چیست؟
شرح پاسخ: برای زخم مینور در فردی با سابقه واکسیناسیون نامعلوم یا ناقص، تنها تزریق یک دوز واکسن کزاز کافی است. در این حالت نیازی به ایمونوگلوبولین (TIG) نیست، زیرا TIG برای زخمهای ماژور و پرخطر اختصاص دارد.
جدول مدیریت زخم بر اساس متن:
| سابقه واکسیناسیون | نوع زخم | اقدام لازم |
|---|---|---|
| کامل (آخرین دوز < ۱۰ سال) | مینور | هیچ |
| کامل (آخرین دوز > ۱۰ سال) | مینور | ۱ دوز واکسن |
| کامل (آخرین دوز < ۵ سال) | ماژور | هیچ |
| کامل (آخرین دوز > ۵ سال) | ماژور | ۱ دوز واکسن |
| ناقص / نامعلوم | مینور | ۱ دوز واکسن |
| ناقص / نامعلوم | ماژور | ۱ دوز واکسن + TIG |
20. كدام یک از موارد زیر جزو محلهای شایع ورود میکروب کزاز به بدن نیست؟
شرح پاسخ: کزاز از طریق ورود اسپور باکتری از محیط به زخمهای بدن منتقل میشود. متن به محلهای مختلفی مانند زخمهای نافذ (شایعترین)، لهشدگی، سوختگی، یخزدگی، تزریقات عضلانی، آبسه و حتی عفونت دندان اشاره میکند. انتقال از طریق دستگاه گوارش (خوردن اسپور) راه انتقال کزاز نیست.
بیشترین موارد کزاز از زخمهای نافذ (۴۵-۵۰٪) ناشی میشوند. با این حال، هرگونه زخمی که سد پوستی را بشکند، میتواند راهی برای ورود باکتری باشد.
21. داروی دیازپام در درمان کزاز با چه هدفی استفاده میشود؟
شرح پاسخ: دیازپام از دسته بنزودیازپینها است و با تقویت اثر نوروترانسمیتر مهاری گابا (GABA) در سیستم عصبی مرکزی، اثر آرامبخش و ضد اسپاسم قوی دارد. در کزاز، که پاتوفیزیولوژی آن مهار همین مسیرهای مهاری است، دیازپام به عنوان یک شلکننده عضلانی برای کنترل اسپاسمهای دردناک و شدید بیمار به کار میرود.
کنترل اسپاسمها یکی از پایههای اصلی درمان حمایتی در کزاز است تا از عوارضی مانند شکستگی، دیسترس تنفسی و درد شدید جلوگیری شود.
22. چرا بیماری که دچار کزاز شده است، با وجود انقباضات شدید عضلانی، هوشیار باقی میماند؟
شرح پاسخ: توکسین کزاز (تتانواسپاسمین) از طریق انتقال آکسونی رتروگراد به سیستم عصبی مرکزی (عمدتاً نخاع و ساقه مغز) میرسد و بر روی نورونهای مهاری اثر میگذارد. این توکسین بر روی مراکز عالی مغز که مسئول هوشیاری هستند، تأثیر مستقیمی ندارد. بنابراین، بیمار علیرغم تظاهرات بالینی شدید، کاملاً هوشیار و آگاه به محیط است.
هوشیار بودن بیمار در کنار شدت علائم، یکی از ویژگیهای بالینی کلیدی برای افتراق کزاز از سایر بیماریهایی است که ممکن است با اسپاسم همراه باشند (مانند مننژیت یا تشنج).
23. یک فرد بزرگسال سالم برای حفظ ایمنی در برابر کزاز، هر چند سال یکبار باید واکسن یادآور دریافت کند؟
شرح پاسخ: در بخش "واکسن" به وضوح ذکر شده است که واکسن توکسوئید کزاز باید هر ۱۰ سال یکبار تمدید شود تا سطح ایمنی محافظتکننده در بدن حفظ گردد.
رعایت این فاصله زمانی برای تزریق دوز یادآور، به خصوص در افرادی که در معرض خطر بالاتر زخم قرار دارند (مانند کشاورزان، کارگران ساختمانی و...) اهمیت زیادی دارد.
24. کدام یک از شرایط زیر به عنوان یکی از علل اصلی "کزاز نوزادی" با بدترین پروگنوز شناخته میشود؟
شرح پاسخ: متن به صراحت علت کزاز نوزادی را "شرایط غیر استریل زایمان و بریدن بند ناف" ذکر میکند. در این شرایط، اسپور کلستریدیوم تتانی از محیط (مثلاً از طریق ابزار غیر استریل یا مواد آلودهای که روی بند ناف گذاشته میشود) وارد بدن نوزاد شده و به دلیل سیستم ایمنی نابالغ و نزدیکی راه ورود به CNS، بیماری شدید با پروگنوز بسیار بد ایجاد میکند.
واکسیناسیون مادران در دوران بارداری میتواند از طریق انتقال آنتیبادی به جنین، از کزاز نوزادی پیشگیری کند.
25. اگر فردی کمتر از ۳ دوز واکسن کزاز دریافت کرده باشد یا بیش از ۱۰ سال از آخرین دوز او گذشته باشد، از نظر مدیریت زخم چگونه در نظر گرفته میشود؟
شرح پاسخ: در متن ذکر شده است: "کمتر از ۳ دوز یا بیشتر از ۱۰ سال از آخرین دوز گذشته باشد، واکسن نزده محسوب میشود." این بدان معناست که برای تصمیمگیری در مورد پروفیلاکسی پس از تماس، این افراد باید مشابه کسانی مدیریت شوند که هرگز واکسن نزدهاند یا سابقه واکسیناسیون آنها مشخص نیست.
برای داشتن ایمنی کامل، دریافت حداقل ۳ دوز واکسن در دوره اولیه ضروری است و پس از آن نیز باید دوزهای یادآور هر ۱۰ سال یکبار تزریق شوند.
26. طبق متن، پروگنوز بیماری کزاز به کدام یک از عوامل زیر بستگی دارد؟
شرح پاسخ: متن به طور مکرر به این نکته اشاره دارد که "هرچه دوره کمون کوتاهتر باشد پروگنوز بدتر میشود" و "هر چه زخم/عضله درگیر به CNS نزدیکتر باشد، پروگنوز بدتر است". این دو عامل، کلیدیترین فاکتورهای پیشبینیکننده شدت و نتیجه بیماری هستند.
یک زخم در ناحیه صورت یا گردن (نزدیک به CNS) با دوره کمون ۵ روزه، پروگنوز بسیار بدتری نسبت به یک زخم در ناحیه پا با دوره کمون ۳ هفتهای دارد.
27. رتروكوليس (Retrocollis) که یکی از علائم اولیه کزاز است، به چه حالتی اطلاق میشود؟
شرح پاسخ: Retrocollis به معنای اسپاسم و انقباض عضلات اکستانسور گردن است که باعث میشود سر و گردن بیمار به سمت عقب کشیده شده و حالت کمانی پیدا کند. این علامت یکی از نشانههای درگیری عضلات گردن در مراحل ابتدایی بیماری است.
28. بیمار مبتلا به کزاز دچار اسپاسمهای شدید در ناحیه حنجره میشود. این عارضه به طور مستقیم میتواند منجر به کدام یک از موارد زیر شود؟
شرح پاسخ: اسپاسم عضلات حنجره (Laryngospasm) یک عارضه بسیار خطرناک و اورژانسی در کزاز است. این اسپاسم باعث بسته شدن ناگهانی و کامل راه هوایی فوقانی شده و در صورتی که به سرعت مدیریت نشود، منجر به هیپوکسی شدید، ایست تنفسی و مرگ ناشی از خفگی میگردد.
حفظ راه هوایی بیمار یکی از اولویتهای اصلی در مدیریت بیماران مبتلا به کزاز شدید است و بسیاری از این بیماران نیازمند انتوباسیون یا تراکئوستومی هستند.
29. یک بیمار با سابقه واکسیناسیون کامل کزاز (آخرین دوز ۳ سال قبل) دچار سوختگی شدید و آلوده (زخم ماژور) میشود. اقدام صحیح کدام است؟
شرح پاسخ: طبق پروتکل، فردی که واکسیناسیون کامل دارد و دچار زخم ماژور میشود، تنها در صورتی به واکسن یادآور نیاز دارد که بیش از ۵ سال از آخرین دوز گذشته باشد. در این بیمار، چون ۳ سال از آخرین دوز گذشته، سطح ایمنی کافی تلقی شده و نیازی به هیچ مداخلهای (نه واکسن و نه TIG) نیست.
این قانون نشان میدهد که ایمنی ناشی از واکسن در ۵ سال اول پس از تزریق، حتی برای مقابله با چالشهای بزرگ (زخم ماژور) نیز کافی است.
30. علت اصلی اینکه دوره کمون بیماری کزاز میتواند از چند روز تا چند سال متغیر باشد، چیست؟
شرح پاسخ: هاگ یا اسپور کلستریدیوم تتانی میتواند برای مدتهای طولانی در بافتهای بدن به صورت نهفته باقی بماند. این اسپورها تا زمانی که شرایط برای رشد آنها (مانند ایجاد یک محیط بیهوازی در اثر نکروز بافتی یا عفونت دیگر) فراهم نشود، فعال نمیشوند. این تأخیر در فعالسازی دلیل اصلی متغیر بودن دوره کمون بیماری است.
به همین دلیل نمیتوان یک دوره کمون مشخص و قطعی برای کزاز تعریف کرد.
31. کدام یک از درمانهای زیر با هدف خنثیسازی توکسین کزاز که هنوز به سلولهای عصبی متصل نشده است، انجام میشود؟
شرح پاسخ: ایمونوگلوبولين ضد كزاز (TIG) حاوی آنتیبادیهای از پیش آماده علیه توکسین کزاز است. وظیفه TIG، اتصال به مولکولهای توکسین آزاد در خون و مایعات میانبافتی و خنثیسازی آنها قبل از رسیدن و اتصال به پایانههای عصبی است. TIG هیچ اثری بر روی توکسینی که قبلاً به سلول عصبی متصل شده است، ندارد.
32. کدام یک از عبارات زیر در مورد واکسن کزاز صحیح است؟
شرح پاسخ: واکسن کزاز از نوع توکسوئید است. توکسوئید، سمی است که با روشهای شیمیایی (مثلاً با فرمالین) خاصیت سمی بودن خود را از دست داده اما همچنان قادر به تحریک سیستم ایمنی و تولید آنتیبادی است. این واکسن زنده نیست و در بارداری یا نقص ایمنی منعی ندارد و نیاز به تزریق یادآور هر ۱۰ سال دارد.
واکسنهای توکسوئید دیگری مانند واکسن دیفتری نیز وجود دارند.
33. شایعترین راه ورود عامل کزاز به بدن (حدود ۴۵-۵۰٪ موارد) کدام است؟
شرح پاسخ: در متن ذکر شده است که "بیشتر زخمهای نافذ (۴۵-۵۰٪) محل ورود کزاز هستند، مانند؛ سوزن، خار گل، میخ، شیشه". این نوع زخمها به دلیل ایجاد یک محیط عمیق و کماکسیژن، شرایط ایدهآلی برای رشد باکتری بیهوازی کلستریدیوم تتانی فراهم میکنند.
با وجود اینکه زخمهای نافذ شایعترین هستند، هرگونه زخمی، حتی خراشیدگیهای جزئی (Abrasion) یا لهشدگی (Laceration)، میتواند راه ورود کزاز باشد.
34. در کزاز نوزادی، علائم بالینی ممکن است با کدام بیماری دیگر اشتباه گرفته شود؟
شرح پاسخ: متن اشاره میکند که تظاهرات کزاز نوزادی (هایپرتونی، بیحالی، تحریکپذیری و عدم توانایی در شیر خوردن) "مشابه سپسیس نوزادی" است. این شباهت بالینی میتواند تشخیص را در مراحل اولیه دشوار کند، اما وجود اسپاسمهای مشخص در پاسخ به تحریک و سابقه تولد غیر ایمن به نفع کزاز است.
در تشخیص افتراقی نوزادی که بدحال است و خوب شیر نمیخورد، همیشه باید سپسیس و کزاز (در مناطق مستعد) را در نظر داشت.
35. فردی که واکسیناسیون کامل انجام داده و آخرین دوز واکسن خود را ۱۲ سال پیش دریافت کرده، دچار یک بریدگی سطحی و تمیز با چاقوی آشپزخانه میشود. اقدام مناسب چیست؟
شرح پاسخ: این فرد دچار یک زخم مینور شده است. از آنجایی که بیش از ۱۰ سال از آخرین دوز واکسن او گذشته، سطح ایمنی او ممکن است کافی نباشد. طبق پروتکل، برای زخم مینور در فردی که واکسیناسیون کامل داشته ولی بیش از ۱۰ سال از آخرین دوزش گذشته، تزریق یک دوز واکسن یادآور توصیه میشود.
قانون ۱۰ سال برای زخمهای مینور و قانون ۵ سال برای زخمهای ماژور را به خاطر بسپارید.
36. یک بیمار مبتلا به کزاز دچار اسپاسمهای شدید و ژنرالیزه میشود به طوری که تمام بدن او از ناحیه پشت به حالت کمان در میآید. این وضعیت چه نام دارد؟
شرح پاسخ: اپیستوتونوس به اسپاسم شدید و پایدار عضلات اکستانسور پشت و گردن گفته میشود که باعث میشود بدن بیمار به سمت عقب خم شده و حالتی شبیه به کمان یا پل پیدا کند، به طوری که تنها پس سر و پاشنهها با زمین در تماس هستند. این علامت نشاندهنده کزاز شدید و ژنرالیزه است.
این وضعیت کلاسیک در نقاشیها و متون قدیمی پزشکی به عنوان نماد کزاز شدید به تصویر کشیده شده است.
37. کدام یک از محلهای زیر به عنوان یک محل غیرمعمول اما مستعد برای تکثیر میکروب بیهوازی کزاز در نظر گرفته میشود؟
شرح پاسخ: در متن ذکر شده است که "عفونتهای دندان و گوشه ناخن هم محل خوبی برای تکثیر میکروب بیهوازی است". این نواحی میتوانند محیطهای کماکسیژن ایجاد کنند که برای رشد باکتریهای بیهوازی مانند کلستریدیوم تتانی مناسب است.
این نکته نشان میدهد که برای یافتن منبع عفونت در بیمار مبتلا به کزاز، باید به تمام محلهای احتمالی، حتی مواردی مانند عفونتهای دهان و دندان، توجه کرد.
38. طبق توصیه موجود در متن، زمانبندی تزریق واکسن کزاز در دوران بارداری (برای مادری که قبلاً واکسینه نشده) چگونه است؟
شرح پاسخ: در یادداشتها، زمانبندی تزریق واکسن در بارداری به صورت "۰، ۱ و ۶ ماه" یا در هفتههای ۱۶، ۲۰ و ۲۶ ذکر شده است. این برنامه واکسیناسیون برای ایجاد ایمنی در مادر و انتقال آنتیبادی به نوزاد جهت پیشگیری از کزاز نوزادی است.
ایمنسازی مادران یکی از موثرترین راهها برای ریشهکن کردن کزاز نوزادی است.
39. اگر یک زخم کزازی در ناحیه گردن باشد، در مقایسه با زخمی در ناحیه پا، کدام یک از گزینههای زیر محتملتر است؟
شرح پاسخ: طبق اصلی که در متن ذکر شده ("هر چه زخم/عضله درگیر به CNS نزدیکتر باشد، پروگنوز بدتر است")، زخم گردن به دلیل فاصله بسیار کم تا ساقه مغز و نخاع، اجازه میدهد توکسین سریعتر به سیستم عصبی مرکزی برسد. این امر منجر به دوره کمون کوتاهتر، شروع سریعتر علائم و بیماری شدیدتر (پروگنوز بدتر) میشود.
این اصل به توضیح اینکه چرا کزاز ناشی از عفونتهای دندانی یا صورت میتواند بسیار خطرناک باشد، کمک میکند.
40. در بیماری کزاز، اسپاسمها و انقباضات عضلانی به چه صورت هستند؟
شرح پاسخ: ویژگی اسپاسمها در کزاز، تونیک بودن آنهاست. به این معنی که عضلات برای مدتی طولانی در حالت انقباض شدید و پایدار باقی میمانند (هایپرتونی). این انقباضات مداوم باعث درد شدید، خستگی و عوارض مکانیکی مانند شکستگی میشود. ممکن است اسپاسمهای کلونیک نیز روی این زمینه تونیک رخ دهد، اما ماهیت اصلی انقباض، تونیک است.
این انقباضات تونیک وجه افتراق اصلی اسپاسم کزاز از تشنجهای صرعی است که معمولاً ماهیت تونیک-کلونیک دارند.