آزمون بیماری فلج اطفال

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: بر اساس متن، واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV) حاوی ویروس زنده ضعیف شده است و علاوه بر IgG، باعث تولید IgA نیز میشود. این امر منجر به ایجاد ایمنی مخاطی در روده شده و از تکثیر ویروس در دستگاه گوارش جلوگیری میکند. در مقابل، واکسن تزریقی (IPV) که حاوی ویروس کشته شده است، فقط IgG تولید کرده و ایمنی سیستمیک ایجاد میکند.

نکات:

ایمنی مخاطی که توسط OPV ایجاد میشود، یک مزیت بزرگ در مناطق اندمیک است، زیرا از طریق کاهش دفع ویروس از طریق مدفوع، به کاهش گردش ویروس در جامعه کمک میکند (ایمنی جمعی).

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: فلج اطفال (Poliomyelitis) ناشی از تهاجم پولیوویروس به سیستم عصبی مرکزی است. این ویروس به طور اختصاصی نورونهای حرکتی واقع در شاخ قدامی ماده خاکستری نخاع را درگیر کرده و با تخریب آنها باعث فلج شل و نامتقارن میشود. علائم بیمار (سن پایین، فلج شل نامتقارن، کاهش DTR) کاملاً با فلج اطفال تطابق دارد.

نکات:

• درگیری ریشه ها و اعصاب محیطی و دمیلینه شدن، مشخصه سندرم گیلن باره است.
• آسیب ماده سفید مغز در بیماریهایی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) دیده میشود.
• محل اصلی آسیب در فلج اطفال، شاخ قدامی نخاع است که مسئول کنترل عضلات اسکلتی میباشد.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: بر اساس متن، بیماری فلج اطفال سه فاز دارد. فاز دوم، فاز مننگوآنسفالیت ویرال است که با علائمی چون سفتی گردن، علائم تحریک مننژ و استفراغ شدید مشخص میشود. فلج شل، مشخصه فاز سوم بیماری (فاز Paralysis) است که تنها در حدود ۱ درصد بیماران رخ میدهد.

نکات:

ترتیب فازهای بیماری:

1. فاز حاد (گاستروانتریت ویرال): علائم گوارشی (حدود 90% بهبود می یابند).
2. فاز مننگوآنسفالیت: علائم درگیری مننژ (حدود ۱۰٪ وارد این فاز میشوند).
3. فاز فلج (Paralysis): فلج شل (تنها ۱٪ از کل بیماران).

پاسخ صحیح: الف

شرح پاسخ: در متن به صراحت ذکر شده است که "سن شایع این بیماری زیر ۵ سال است". به همین دلیل به آن "فلج اطفال" میگویند. این بیماری در دوران کودکی شیوع بسیار بیشتری دارد.

نکات:

در مقابل، بیماری مانند گیلن باره که در تشخیص افتراقی فلج اطفال قرار دارد، معمولاً در بزرگسالان شایع تر است. این تفاوت سنی یکی از نکات کلیدی در تشخیص افتراقی این دو بیماری است.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: طبق متن، "در مرحله حاد فلج بیمار باید بی حرکت باشد و استراحت کند تا التهاب فروکش کند." فیزیوتراپی و کاردرمانی پس از ۱ تا ۲ هفته از فاز حاد شروع میشود. جراحی و استفاده از ارتز مربوط به فاز مزمن و پس از تثبیت فلج است.

نکات:

مدیریت فلج اطفال بر اساس فاز بیماری:

• فاز حاد: استراحت، بیحرکتی، مسکن، پوزیشن دهی صحیح.
• فاز تحت حاد: شروع فیزیوتراپی، حرکات کششی غیرفعال، استفاده از wedging cast.
• فاز مزمن: جراحیهای اصلاحی و استفاده از ارتز/پروتز در صورت نیاز.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: در متن اشاره شده است که ویروس را میتوان با "جوشاندن آب، کلر زدن آب، فرمالدئید و اشعه UV" از بین برد. انجماد معمولاً ویروسها را غیرفعال نمیکند و صرفاً فعالیت آنها را متوقف میکند. پولیوویروسها به سرما مقاوم هستند.

نکات:

این ویروس جزو آنتروویروسها است که مقاومت بالایی در محیط دارند. دانستن روشهای از بین بردن ویروس برای کنترل عفونت و پیشگیری از انتقال آن، به خصوص از راه آب و مواد غذایی آلوده، اهمیت دارد.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: بر اساس جدول مقایسهای در متن، در سندرم گیلن باره، یافته مشخصه در مایع مغزی-نخاعی (CSF)، افزایش شدید پروتئین همراه با تعداد سلول نرمال یا کم است که به آن "تجزیه آلبومینوسیتولوژیک" میگویند. در فلج اطفال، CSF پلئوسیتوز (افزایش سلول) را نشان میدهد.

نکات:

جدول مقایسه ای فلج اطفال و گیلن باره:

پاسخ صحیح: د

شرح پاسخ: در بخش "پاتوژنز"، ذکر شده است که ویروس از روشهای مختلفی برای ایجاد آسیب به سلولهای حرکتی نخاع استفاده میکند، شامل: "تخریب مستقیم نورونها، ایجاد التهاب، ایجاد ادم و ایسکمی و یا خونریزی در بافت گلیال". بنابراین همه موارد صحیح هستند.

نکات:

آسیب در فلج اطفال یک فرآیند چند عاملی است. ویروس نه تنها مستقیماً سلول عصبی را میکشد، بلکه پاسخ التهابی بدن به ویروس نیز باعث آسیب ثانویه از طریق تورم (ادم) و کاهش خونرسانی (ایسکمی) به بافت عصبی میشود.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: متن به وضوح بیان میکند که "دوره کمون آن 6-20 روز است (3-1 هفته)". این بازه زمانی از ورود ویروس به بدن تا شروع علائم بیماری است.

نکات:

در متن به نکته جالبی اشاره شده است: "بر خلاف باکتریها، ویروسها دوره کمون طولانی دارند". این یک اصل کلی در بیماریهای عفونی است. دوره کمون طولانیتر به ویروس اجازه میدهد تا در بدن تکثیر یافته و به ارگان هدف خود (در اینجا CNS) برسد.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در متن ذکر شده است: "فلج آن از نوع فلج شل میباشد که در آن DTR (رفلکسهای وتری) کاهش پیدا میکند". این به دلیل آسیب به نورون حرکتی تحتانی (LMN) در شاخ قدامی نخاع است. آسیب LMN همیشه منجر به فلج شل و کاهش رفلکسها میشود.

نکات:

آسیب به نورون حرکتی فوقانی (UMN) که در مغز و مسیرهای نزولی نخاع قرار دارد، منجر به فلج اسپاستیک و افزایش رفلکسها (هایپررفلکسی) میشود. این تفاوت یکی از اصول پایه در معاینات نورولوژی است.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: لیست شایع‌ترین عضلات درگیر در متن شامل: ۱) چهار سر ران، ۲) گلوتئال، ۳) تیبیال، ۴) همسترینگ، و ۵) هیپ فلکسورها است. همچنین به عضلات دلتوئید، سه سر بازو و پکتورال نیز اشاره شده است. درگیری عضلات صورت که توسط اعصاب کرانیال عصب‌دهی می‌شوند، در فلج اندام‌ها که مشخصه اصلی پولیو است، شایع نیست، هرچند درگیری بصل النخاع (Bulbar polio) میتواند عضلات بلع و تنفس را درگیر کند.

نکات:

الگوی درگیری عضلات در فلج اطفال معمولاً پروگزیمال (نزدیک به تنه) و در اندام تحتانی شایع‌تر است، که با لیست عضلات ذکر شده (ران، باسن) مطابقت دارد.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: مسیر پاتوژنز که در متن توضیح داده شده به این صورت است: "ویروس از راه گوارشی وارد بدن شده و در دهان، فارنکس، دستگاه گوارش و لنف نودهای موضعی تکثیر شده سپس وارد خون شده (ویرمی) و بعد از وارد شدن به خون به سیستم عصبی مرکزی رفته و آن قسمت را درگیر میکند." این مسیر کلاسیک برای بسیاری از آنتروویروسها است.

نکات:

مرحله "ویرمی" (Viremia) یا وجود ویروس در خون، یک مرحله حیاتی است. در این مرحله است که ویروس فرصت پیدا میکند تا از سد خونی-مغزی عبور کرده و به CNS دسترسی پیدا کند. در اکثر افراد، سیستم ایمنی ویروس را در همین مرحله پاکسازی کرده و بیماری به فاز عصبی پیشرفت نمیکند.

پاسخ صحیح: الف

شرح پاسخ: در متن آمده است که "یک دهم درصد از افرادی که بیماری پیدا کرده‌اند سکل برجای میگذارند و فلج در آنها باقی میماند که این سکل به صورت کوتاهی اندام یا دفورمیتیهای اندام دیده میشود". این به دلیل فلج نامتقارن و عدم رشد کافی عضلات و استخوان در اندام فلج شده طی دوران رشد کودک است.

نکات:

اسپاستیسیتی و افزایش رفلکسها مشخصه آسیب نورون حرکتی فوقانی است، در حالی که فلج اطفال آسیب نورون حرکتی تحتانی است. این بیماری معمولاً بر شناخت و حافظه تأثیری ندارد.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: طبق متن، "فاز حاد (Acute) علائم به صورت گاستروانتریت وایرال میباشد (اسهال حجیم با دفعات کم، استفراغ زیاد و...)". در این مرحله، بیماری هنوز سیستمیک است و علائم عصبی مشخصی ندارد. حدود ۹۰٪ بیماران در همین فاز بهبود می یابند.

نکات:

این ماهیت "دوفازی" (biphasic) بیماری، که با یک بیماری غیراختصاصی اولیه (فاز ۱) شروع شده و در درصد کمی از بیماران به یک بیماری شدیدتر عصبی (فاز ۲ و ۳) تبدیل میشود، در بسیاری از عفونتهای ویروسی دیده میشود.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: در بخش "فلج" ذکر شده است: "اکثرا این فلج در بیماران در حدود 1-6 ماه برگشت پیدا میکند اما ممکن است گاهی ریکاوری آن در حدود دو سال نیز زمان ببرد." بیشترین بهبودی در شش ماه اول اتفاق می افتد.

نکات:

ریکاوری ناشی از ترمیم نسبی نورونهای آسیب‌دیده و همچنین "جوانه‌زنی" (collateral sprouting) آکسونهای نورونهای سالم مجاور برای عصب‌دهی مجدد به واحدهای عضلانی است که عصب خود را از دست داده‌اند.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: مشخصات CSF در فلج اطفال شامل "مایع شفاف، برتری Lymphocyte، گلوکز نرمال یا اندک" است. این الگوی کلاسیک یک مننژیت ویروسی (آسپتیک) است. در فلج اطفال نیز پلئوسیتوز (افزایش سلول) با برتری لنفوسیت‌ها دیده میشود.

نکات:

مقایسه یافته های CSF در شرایط مختلف:

• مننژیت ویروسی (مثل فلج اطفال): شفاف، لنفوسیت بالا، پروتئین کمی بالا، گلوکز نرمال.
• مننژیت باکتریال: کدر/چرکی، نوتروفیل بسیار بالا، پروتئین بالا، گلوکز پایین.
• گیلن باره: شفاف، سلول نرمال، پروتئین بسیار بالا.
• مننژیت قارچی/سلی: شفاف/کدر، لنفوسیت بالا، پروتئین بالا، گلوکز پایین.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در متن ذکر شده است که "قسمتهایی از بصل النخاع در مغز نیز میتواند درگیر شود". همچنین اشاره شده: "در کسانی که درگیری بصل النخاع دارند میتوانیم شاهد فلج عضلات تنفسی و یا ارست قلبي باشيم". بصل النخاع مرکز کنترل تنفس و عملکردهای حیاتی قلبی-عروقی است.

نکات:

این فرم از بیماری به عنوان "فلج اطفال بصل‌النخاعی" (Bulbar Poliomyelitis) شناخته میشود و خطرناکترین نوع بیماری است که نیازمند مراقبتهای ویژه تنفسی (مانند ریه آهنی یا ونتیلاتور مکانیکی) میباشد.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در متن آمده است: "در مرحله تحت حاد فیزیوتراپی توصیه شده است و از wedging cast و حرکات کششی غیر فعال برای انقباضات خفیف تا متوسط استفاده کرد." این روش به تدریج باعث افزایش طول عضله کوتاه شده و بهبود دامنه حرکتی مفصل میشود.

نکات:

جراحی تنها برای انقباضات ثابت شده و شدید که به درمانهای محافظه‌کارانه پاسخ نداده‌اند و بیش از ۶ ماه از شروع آنها گذشته (فاز مزمن)، در نظر گرفته میشود.

پاسخ صحیح: الف

شرح پاسخ: بر اساس جدول مقایسه‌ای، واکسن IPV (Inactivated Polio Vaccine) تزریقی است، حاوی ویروس کشته شده است و فقط ایمنی سیستمیک از طریق IgG ایجاد میکند. در مقابل، OPV (Oral Polio Vaccine) خوراکی است، حاوی ویروس زنده ضعیف شده است و هم ایمنی سیستمیک (IgG) و هم ایمنی مخاطی (IgA) را تحریک میکند.

نکات:

این تفاوت در نوع ایمنی‌زایی، اساس تصمیم‌گیری برای استفاده از این واکسنها در برنامه‌های ریشه‌کنی جهانی است. ایجاد ایمنی روده‌ای و جلوگیری از انتقال ویروس، در مناطق با گردش ویروس وحشی ارجح است. به دلیل عدم ریسک فلج ناشی از واکسن (VAPP)، در مناطقی که ویروس حذف شده، IPV ایمن‌تر است.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: ویژگیهای کلیدی در این سناریو، فلج قرینه (Symmetric) و صعودی (Ascending) به همراه از بین رفتن رفلکسها است. این الگوی کلاسیک سندرم گیلن باره است. فلج اطفال معمولاً نامتقارن و موضعی یا نزولی است.

نکات:

این سوال برای ارزیابی توانایی دانشجو در افتراق بین دو علت مهم فلج حاد شل طراحی شده است. به خاطر سپردن الگوی ضعف متقارن و صعودی برای GBS در مقابل نامتقارن برای پولیو بسیار مهم است.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در ابتدای متن توضیح داده شده است: "کلمه poliomyelitis از دو بخش زیر تشکیل شده است: Polio: grey matter یا ماده خاکستری / Myelitis: التهاب در نخاع". بنابراین، این اصطلاح به معنی "التهاب ماده خاکستری نخاع" است.

نکات:

دانستن ریشه لغات پزشکی به فهم بهتر بیماریها کمک میکند:

• Polio: خاکستری
• Leuko: سفید (مثال: Leukodystrophy)
• Myel: نخاع یا مغز استخوان (مثال: Myelitis, Myeloma)
• -itis: التهاب

پاسخ صحیح: د

شرح پاسخ: در متن به صراحت ذکر شده است که "روش انتقال آن خوراکی است (fecal-oral)". این یعنی ویروس از طریق مدفوع فرد آلوده دفع شده و میتواند از طریق آب، غذا یا دستهای آلوده وارد دهان فرد دیگری شود.

نکات:

این راه انتقال مشخصه اصلی گروه آنتروویروسها (Enteroviruses) است که پولیوویروس نیز عضوی از آن است. به همین دلیل، بهداشت فردی و عمومی (مانند دسترسی به آب سالم و سیستم فاضلاب مناسب) نقش کلیدی در کنترل این بیماریها دارد.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در متن آمده است که "یک درصد بیماران وارد مرحله سوم میشوند که فاز Paralysis یا فلج نامیده میشود." این نشان میدهد که اکثریت قریب به اتفاق عفونتها بدون علامت یا با علائم خفیف هستند و فلج یک عارضه نادر اما شدید بیماری است.

نکات:

• ~90-95%: عفونت بدون علامت یا بیماری خفیف غیر اختصاصی.
• ~4-8%: بیماری خفیف با علائم گوارشی (فاز ۱).
• ~1-2%: مننژیت آسپتیک بدون فلج (فاز ۲).
• <1%: بیماری فلج (فاز ۳).

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: جدول مقایسه‌ای نشان میدهد که در گیلن باره "درگیری حسی" وجود دارد (علامت ✓)، در حالی که در فلج اطفال این درگیری وجود ندارد (علامت X). گیلن باره یک پلی‌رادیکولونوروپاتی است که هم اعصاب حرکتی و هم حسی را درگیر میکند.

نکات:

اگرچه در متن فلج اطفال ذکر شده که "میتوانیم پارستزی، میالژی، تندرس موضعی و ضعف را شاهد باشیم"، اما درگیری حسی بارز و کلاسیک، جزو مشخصه‌های اصلی گیلن باره است و در فلج اطفال، علائم حرکتی غالب هستند. میالژی (درد عضلانی) ناشی از التهاب است و با اختلال حسی اولیه متفاوت است.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: متن بیان میکند که بیماری در اروپا و آمریکای شمالی به لطف واكسيناسيون موفق، ریشه‌کن شده است و به صورت اندمیک وجود ندارد. بیماری تنها در مناطق محدودی از آفریقا و آسیا (مانند افغانستان و پاکستان) به صورت اندمیک باقی مانده است.

نکات:

برنامه جهانی ریشه‌کنی فلج اطفال (GPEI) یکی از موفق‌ترین برنامه‌های بهداشت عمومی در تاریخ بوده است. در حال حاضر، ویروس وحشی پولیو تنها در چند کشور به صورت اندمیک باقی مانده است.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در متن به صراحت آمده است: "عامل آن ویروسی است به نام Poliovirus که جز آنتروویروس‌ها میباشد". سایر آنتروویروس‌ها مانند کوکساکی ویروس و اکوویروس نیز در متن به عنوان عوامل ایجادکننده بیماریهای مشابه ذکر شده‌اند.

نکات:

آنتروویروس‌ها (Entero = روده) ویروس‌هایی هستند که از طریق دستگاه گوارش منتقل میشوند و میتوانند طیف وسیعی از بیماری‌ها را از سرماخوردگی ساده تا بیماریهای شدید عصبی مانند فلج اطفال و مننژیت ایجاد کنند.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: متن تأکید میکند که "اکثرا فلج در پاها به صورت غیر قرینه دیده میشود". در جدول مقایسه با گیلن باره نیز الگوی ضعف "نزولی و موضعی - asymmetric" ذکر شده است. این نامتقارن بودن یکی از مشخصه‌های بالینی کلیدی بیماری است.

نکات:

اگرچه فلج نامتقارن است، اما میتواند شدید باشد و هر چهار اندام را درگیر کند (کوادری پارزی)، اما حتی در این حالت نیز شدت درگیری در اندام‌ها یکسان نخواهد بود.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: در متن آمده است: "هم چنین در این مرحله از نظر کارکرد تنفسی و قلبی عروقی بیمار را مانیتورینگ میکنیم و در صورت نیاز ونتیلیشن مکانیکی و... انجام میدهیم." این به دلیل خطر فلج عضلات تنفسی و بی‌ثباتی اتونومیک در فرم بصل‌النخاعی بیماری است.

نکات:

مرگ در فاز حاد فلج اطفال اغلب به دلیل نارسایی تنفسی است. به همین دلیل، دسترسی به امکانات مراقبت‌های ویژه و تهویه مکانیکی برای مدیریت بیماران شدید ضروری است.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: متن اشاره میکند که اگر فلج ثابت شود، تغییر شکل رخ دهد یا انقباضات برای "بیشتر از 6 ماه" طول بکشد (فاز مزمن)، "میتوانیم از جراحی‌های اصلاحی استفاده کنیم یا از ارتز-پروتزها استفاده کرد".

نکات:

در فاز مزمن، درمانهای محافظه‌کارانه مانند فیزیوتراپی به تنهایی برای اصلاح دفورمیتی‌های ساختاری کافی نیستند و نیاز به مداخلات ارتوپدی برای بهبود عملکرد بیمار وجود دارد.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: در پاورقی صفحه اول نوشته شده است: "بر خلاف باکتریها، ویروسها دوره کمون طولانی دارند." این یک نکته بالینی و اپیدمیولوژیک مهم است که در متن به آن اشاره شده است.

نکات:

دوره کمون طولانی‌تر ویروس‌ها به آنها فرصت می‌دهد تا در بدن تکثیر شوند، از دفاع اولیه میزبان فرار کنند و به بافت هدف خود برسند. این موضوع در ردیابی تماس‌ها و کنترل شیوع بیماری‌های ویروسی اهمیت دارد.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در جدول مقایسه‌ای، یافته EMG برای فلج اطفال "دنرواسیون نورون حرکتی" ذکر شده است. این یافته نشان‌دهنده آسیب به سلول‌های شاخ قدامی نخاع و از دست رفتن ارتباط عصبی با عضله است.

نکات:

در مقابل، در سندرم گیلن باره که غلاف میلین اعصاب محیطی تخریب میشود، یافته مشخصه در مطالعات الکترودیاگنوستیک، الگوی "دمیلینه شدن" است که با کاهش شدید سرعت هدایت عصبی (NCV) خود را نشان میدهد.

پاسخ صحیح: د

شرح پاسخ: در توضیح فاز حاد (Acute) آمده است: "90% بیماران در فاز حاد خوب میشوند و تنها 10% بیماران هستند که وارد فاز دوم بیماری میشوند." این نشان میدهد که فلج اطفال در اکثر موارد یک بیماری خود محدود شونده و خفیف است.

نکات:

این پدیده "کوه یخ" (iceberg phenomenon) نامیده میشود؛ به ازای هر مورد شدید و فلج، صدها مورد عفونت بدون علامت یا خفیف در جامعه وجود دارد که منبع اصلی گردش ویروس هستند.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در توضیح فاز دوم بیماری، به "ردور گردن" و "علائم تحریک مننژ" اشاره شده است. سفتی گردن یکی از علائم کلاسیک تحریک مننژ است که در بیماریهایی مانند مننژیت دیده میشود. سایر گزینه‌ها مربوط به فاز فلج هستند.

نکات:

علائم تحریک مننژ شامل سفتی گردن، علامت کرنیگ (Kernig's sign) و علامت برودزینسکی (Brudzinski's sign) است. این علائم به دلیل التهاب پرده‌های مغزی (مننژ) ایجاد میشوند.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: در متن ذکر شده است که در مرحله حاد از "مسکن‌ها، کیسه آب گرم و پوزیشن دهی آناتومیک برای جلوگیری از دفورمیتی در اندام استفاده میشود". درد و اسپاسم عضلانی در فاز حاد شایع است و وضعیت‌دهی نامناسب میتواند منجر به انقباضات و بدشکلی‌های دائمی شود.

نکات:

مدیریت درد و پیشگیری از عوارض ثانویه مانند انقباضات، بخش مهمی از مراقبت‌های حمایتی در فاز حاد است و به بیمار اجازه میدهد تا با کمترین ناتوانی وارد فاز بهبودی شود.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در کنار پولیوویروس به "کوکساکی ویروس A و B و اکوویروس" به عنوان سایر آنتروویروس‌ها اشاره شده است. این ویروس‌ها نیز میتوانند باعث بیماریهایی مانند بیماری دست-پا-دهان، هرپانژین، مننژیت آسپتیک و گاهی فلج شل حاد شوند.

نکات:

امروزه با کاهش موارد فلج اطفال به دلیل واکسیناسیون، سایر آنتروویروس‌ها (non-polio enteroviruses) به علل اصلی فلج شل حاد در کودکان تبدیل شده‌اند.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در متن به این نکته اشاره شده است که فلج میتواند "قرینه یا کوادری پارزی باشد". کوادری‌پارزی (Quadriparesis) به معنای ضعف در هر چهار اندام است.

نکات:

• مونوپارزی: ضعف یک اندام
• پاراپارزی: ضعف هر دو اندام تحتانی
• همی‌پارزی: ضعف یک طرف بدن (دست و پای یک سمت)
• کوادری‌پارزی: ضعف هر چهار اندام

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: در بخش پاتوژنز آمده است: "ویروس ... تکثیر شده سپس وارد خون شده (ویرمی)". ویرمی به معنی حضور ویروس در جریان خون است. این مرحله به ویروس اجازه میدهد تا در سراسر بدن پخش شده و به ارگان‌های هدف ثانویه مانند سیستم عصبی مرکزی برسد.

نکات:

دو مرحله ویرمی در فلج اطفال توصیف شده است:

1. ویرمی مینور (Minor viremia): پس از تکثیر اولیه در بافتهای لنفاوی گوارشی.
2. ویرمی ماژور (Major viremia): پس از تکثیر در سیستم رتیکولوآندوتلیال (کبد، طحال) که منجر به تهاجم به CNS میشود.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: متن به وضوح بیان میکند: "پس از 1-2 هفته باید فیزیوتراپی و کاردرمانی را شروع کند تا عارضه‌ای برای بیمار رخ ندهد." شروع زودهنگام توانبخشی پس از فروکش کردن التهاب حاد، برای جلوگیری از آتروفی عضلانی و انقباضات و به حداکثر رساندن بازگشت عملکرد، ضروری است.

نکات:

تعادل بین استراحت در فاز حاد برای جلوگیری از آسیب بیشتر، و شروع به موقع توانبخشی برای پیشگیری از عوارض بی‌حرکتی، کلید مدیریت موفق این بیماران است.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در بخش تشخیص افتراقی آمده است: "فلج اطفال عموما در دوران کودکی بروز میکند اما گیلن باره معمولا در بزرگسالان دیده میشود." این یک نکته افتراقی اپیدمیولوژیک مهم است.

نکات:

اگرچه هر دو بیماری میتوانند در هر سنی رخ دهند، اما قله شیوع آنها متفاوت است. این اطلاعات در کنار شرح حال و معاینه بالینی به رسیدن به تشخیص صحیح کمک میکند.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: متن به این موضوع اشاره میکند که در صورتی که انقباضات برای "بیشتر از 6 ماه" طول بکشد، گزینه‌های درمانی فاز مزمن مانند جراحی مطرح میشود. این به طور ضمنی نشان میدهد که درمانهای محافظه‌کارانه مانند کستینگ تا قبل از این دوره زمانی مورد استفاده قرار میگیرند.

نکات:

Wedging cast یک روش غیرجراحی برای اصلاح تدریجی انقباضات مفصلی است. در این روش، یک گچ برای اندام گرفته میشود و به صورت دوره‌ای برش داده شده و با قرار دادن یک گوه (wedge)، زاویه مفصل به تدریج اصلاح میشود.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: همانطور که در ابتدای متن توضیح داده شده، "Poliomyelitis" از دو بخش Polio (ماده خاکستری) و Myelitis (التهاب نخاع) تشکیل شده و به معنی "درگیری و التهاب ماده خاکستری نخاع" است.

نکات:

این نامگذاری دقیقاً به پاتولوژی اصلی بیماری اشاره دارد که همان التهاب و تخریب نورونهای حرکتی در ماده خاکستری شاخ قدامی نخاع است.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در متن، در کنار پولیوویروس به "کوکساکی ویروس A و B و اکوویروس" اشاره شده و در پرانتز به "بیماری دست پا دهان" اشاره شده است. این نشان میدهد که این بیماری نیز توسط آنتروویروسها ایجاد میشود.

نکات:

این نکته نشان میدهد که خانواده آنتروویروس‌ها بسیار متنوع هستند و علائم بالینی متفاوتی را میتوانند ایجاد کنند، از فلج شدید گرفته تا بثورات پوستی و ضایعات دهانی.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در جدول مقایسه‌ای، الگوی ضعف در Poliomyelitis به صورت "نزولی و موضعی - Asymmetric" توصیف شده است. این در تضاد با الگوی "صعودی - Symmetric" در گیلن باره است.

نکات:

الگوی "نزولی" به این معنی است که ضعف ممکن است ابتدا در اندام فوقانی یا پروگزیمال ظاهر شده و سپس به سمت پایین پیشرفت کند، اما الگوی موضعی و نامتقارن ویژگی بارزتر آن است.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: متن در چندین بخش، از جمله در توضیح فاز فلج و در جدول مقایسه، به کاهش DTR اشاره میکند: "رفلکسهای وتری کاهش" یا "کاهش پیدا میکند". این به دلیل آسیب به نورون حرکتی تحتانی است که قوس رفلکسی را مختل میکند.

نکات:

معاینه رفلکسها یک ابزار تشخیصی قدرتمند برای افتراق بین ضایعات نورون حرکتی فوقانی (UMN) و تحتانی (LMN) است.

• ضایعه LMN (مانند پولیو): فلج شل، آتروفی، فاسیکولاسیون، کاهش/حذف رفلکس.
• ضایعه UMN (مانند سکته مغزی): فلج اسپاستیک، هایپررفلکسی، علامت بابینسکی.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: اگرچه در متن مستقیماً به VAPP اشاره نشده، اما با توجه به اینکه OPV "واکسن زنده تضعیف شده" است، این ریسک ذاتی در آن وجود دارد. ویروس ضعیف شده در موارد بسیار نادر میتواند دچار جهش شده و به فرم بیماری‌زا برگردد. IPV چون حاوی ویروس "کشته شده" است، این ریسک را ندارد.

نکات:

ریسک VAPP بسیار کم است (حدود ۱ مورد در هر ۲.۷ میلیون دوز اول)، اما همین ریسک باعث شده است که بسیاری از کشورهای ریشه‌کن کرده فلج اطفال، به استفاده انحصاری از IPV در برنامه‌های واکسیناسیون خود روی بیاورند.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: متن به صراحت بیان میکند: "یک دهم درصد از افرادی که بیماری پیدا کرده‌اند سکل برجای میگذارند و فلج در آنها باقی میماند". این نشان میدهد که عوارض دائمی حتی از خود فاز فلج نیز نادرتر است.

نکات:

این آمار نشان‌دهنده طیف وسیع پیامدهای بالینی عفونت با پولیوویروس است، از عفونت کاملاً بدون علامت تا فلج دائمی و ناتوانی شدید.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: در لیست عضلات درگیر، علاوه بر عضلات اندام تحتانی، به "دلتوئید، سه سر بازو و پکتورال" نیز اشاره شده است. این نشان میدهد که اندام فوقانی نیز میتواند درگیر شود، هرچند درگیری اندام تحتانی شایع‌تر است.

نکات:

این سوال برای ارزیابی دقت دانشجو در خواندن تمام جزئیات متن طراحی شده است. اغلب افراد فقط عضلات اندام تحتانی را به خاطر میسپارند.

پاسخ صحیح: د

شرح پاسخ: در متن ذکر شده است که "تنها در مناطقی از آفریقا و آسیا (هند و پاکستان و...) میتوان موارد محدودی از ابتلا را دید". این کشورها آخرین سنگرهای ویروس وحشی پولیو در جهان هستند.

نکات:

هند در سال ۲۰۱۴ به طور رسمی عاری از پولیو اعلام شد. در حال حاضر، افغانستان و پاکستان تنها کشورهای اندمیک برای ویروس وحشی نوع ۱ هستند.

پاسخ صحیح: ج

شرح پاسخ: بر اساس جدول، واکسن تزریقی (IPV) "فقط IgG" تولید میکند که منجر به "ایمنی سیستمیک" میشود. این آنتی‌بادیها در خون گردش کرده و در صورت ورود ویروس به خون (مرحله ویرمی)، آن را خنثی میکنند و از رسیدن آن به سیستم عصبی جلوگیری میکنند.

نکات:

IPV از فلج جلوگیری میکند اما لزوماً از عفونت و تکثیر ویروس در روده و دفع آن از طریق مدفوع جلوگیری نمیکند. این یک تفاوت کلیدی با OPV است.

پاسخ صحیح: ب

شرح پاسخ: متن به وضوح بیان میکند که درگیری بصل النخاع میتواند باعث "فلج عضلات تنفسی" شود. این یک اورژانس پزشکی است که نیاز به حمایت تنفسی فوری (ونتیلاسیون مکانیکی) دارد.

نکات:

مراکز کنترل تنفس، ضربان قلب و فشار خون در بصل النخاع قرار دارند. آسیب به این ناحیه میتواند به سرعت منجر به مرگ شود. "ریه آهنی" (Iron Lung) دستگاهی بود که در اپیدمی‌های گذشته برای کمک به تنفس این بیماران طراحی شده بود.